2 उत्तरे
2
answers
शेतीचे व्यापारीकरण करण्याचे परिणाम कोणते आहेत?
0
Answer link
शेतीच्या व्यापारी करण्याचे परिणाम लिहा .?
ब्रिटिशांखालोखाल भारतीय जमीनदार, सावकार व दलाल यांना व्यापारीकरणाचा फायदा मिळाला. जरी शेतकरी शेतावर राबत असले, तरी पैशाच्या जोरावर जमीन, अवजारे, बियाणे, खते, इत्यादी उत्पादन-साधनांवर ताबा होता तो मुख्यतः वरिष्ठवर्गीय धनिकांचाच. असहाय शेतकऱ्यावर ते विशिष्ट पिके काढण्याची सक्ती करत असत. उदाहरणार्थ, अमेरिकन यादवी युद्धाच्या काळात ब्रिटिश उद्योगांना अमेरिकन कापसाचा तुटवडा जाणवू लागला, तेव्हा दख्खनच्या शेतकऱ्यांना कापूस पिकवणे भाग पडू लागले आणि नफा मात्र प्रामुख्याने जमीनदार सावकार-दलाल यांच्या खिशात जाऊ लागला.
शेतीच्या व्यापारीकरणाचा भारतीय शेतकऱ्यांना फारसा लाभ होऊ शकला नाही. महसूल भरणा आणि कर्जफेड यांसाठी रोख पैसा मिळावा म्हणून शेतकऱ्यांना आपला माल बाजारात विकावा लागे. कापणीनंतर जेव्हा शेतकरी मालाची विक्री करत असत तेव्हा किमती घसरलेल्या असत. पुढे पाच- सहा महिन्यांत आपली भूक भागवण्यासाठी शेतकऱ्यावरच धान्य विकत घेण्याची पाळी येई. तेव्हा मात्र मालाच्या किमती वाढलेल्या असत. अशा रितीने शेतकऱ्याला नुकसानीचा व्यवहार सोसावा लागत असे. मुळातच विशिष्ट पिके त्यांनी मनापासून काढलेली नसत. व्यापारीकरण त्यांच्यावर लादलेलेच होते.
0
Answer link
शेतीचे व्यापारीकरण (Commercialization of Agriculture) करण्याचे अनेक परिणाम आहेत. काही सकारात्मक आणि काही नकारात्मक परिणाम खालीलप्रमाणे:
सकारात्मक परिणाम:
- उत्पादन वाढ: व्यापारीकरणामुळे शेतकरी आधुनिक तंत्रज्ञान,Improved seedsआणि खतांचा वापर करतात, त्यामुळे उत्पादन वाढते.
- रोजगार निर्मिती: नवीन उद्योग आणि प्रक्रिया युनिट्स सुरू झाल्यामुळे ग्रामीण भागात रोजगार संधी वाढतात.
- आर्थिक विकास: शेतमालाच्या निर्यातीमुळे देशाच्या अर्थव्यवस्थेला चालना मिळते आणि विदेशी चलन प्राप्त होते.
- जीवनमानाचा दर्जा सुधारतो: शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढल्यामुळे त्यांचे जीवनमान सुधारते आणि ते चांगली जीवनशैली जगू शकतात.
नकारात्मक परिणाम:
- नैसर्गिक संसाधनांचा ऱ्हास: जास्त उत्पादन घेण्यासाठी रासायनिक खते आणि कीटकनाशकांचा वापर केल्याने जमिनीची सुपीकता कमी होते आणि जल प्रदूषण वाढते.
- लहान शेतकऱ्यांवर परिणाम: व्यापारीकरणामुळे स्पर्धा वाढते,Resulting in marginal farmers, लहान शेतकरी तग धरू शकत नाहीत आणि त्यांना जमिनी विकाव्या लागतात.
- सामाजिक असमानता: मोठे शेतकरी आणि छोटे शेतकरी यांच्यामध्ये आर्थिक दरी वाढते,Resulting in increasing social inequality.
- पारंपरिक शेती पद्धती कमी: व्यापारीकरणामुळे Cash crops पारंपरिक शेती पद्धती कमी होतात, ज्यामुळे जैवविविधता धोक्यात येते.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील लिंकवर क्लिक करू शकता: