1 उत्तर
1
answers
भारतीय राज्यघटनेची मार्गदर्शक तत्त्वे यावर तुमचे मत कसे स्पष्ट कराल?
0
Answer link
भारतीय राज्यघटनेतील मार्गदर्शक तत्त्वे (Directive Principles of State Policy - DPSP) हे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे. राज्य धोरण निश्चित करताना आणि कायदे बनवताना या तत्त्वांचे पालन करणे राज्याकडून अपेक्षित आहे. हे तत्त्व भारतीय संविधानाच्या भाग ४ मध्ये अनुच्छेद ३६ ते ५१ मध्ये नमूद केलेले आहेत.
माझ्या मते या मार्गदर्शक तत्त्वांचे महत्त्व खालीलप्रमाणे आहे:
- सामाजिक आणि आर्थिक न्याय: ही तत्त्वे सामाजिक आणि आर्थिक न्यायावर आधारित समाज निर्माण करण्याचा प्रयत्न करतात. ज्यामुळे दुर्बळ घटकांना संरक्षण मिळते.
- कल्याणकारी राज्य: मार्गदर्शक तत्त्वे भारताला एक कल्याणकारी राज्य (Welfare State) बनवण्यास मदत करतात.
- धोरणात्मक दिशा: सरकारला धोरणे आणि कायदे बनवण्यासाठी एक दिशादर्शक ठरतात.
- मूलभूत अधिकार पूरक: जरी मार्गदर्शक तत्त्वे न्यायालयात जाऊन लागू करता येत नसली, तरी ते मूलभूत अधिकारांना पूरक आहेत.
उदाहरणार्थ काही महत्त्वाची मार्गदर्शक तत्त्वे:
- अनुच्छेद ३९ (a): नागरिकांना उपजीविकेची पुरेशी साधने मिळवण्याचा हक्क.
- अनुच्छेद ४१: काम करण्याचा, शिक्षणाचा आणि काही विशिष्ट परिस्थितीत सार्वजनिक मदतीचा हक्क.
- अनुच्छेद ४३: कामगारांना योग्य वेतन आणि जीवनमान.
- अनुच्छेद ४४: नागरिकांसाठी समान नागरी कायदा (Uniform Civil Code).
- अनुच्छेद ४७: सार्वजनिक आरोग्य सुधारणे आणि जीवनमान उंचावणे.
निष्कर्ष: मार्गदर्शक तत्त्वे भारतीय राज्यघटनेचा एक महत्त्वाचा भाग आहेत. जरी ते बंधनकारक नसले तरी, देशाच्या सामाजिक आणि आर्थिक विकासासाठी ते आवश्यक आहेत.