हॅलोजन कुलातील मूलद्रव्ये:

हॅलोजन कुलामध्ये फ्लोरिन (F), क्लोरीन (Cl), ब्रोमिन (Br), आयोडीन (I) आणि ऍस्टाटिन (At) या मूलद्रव्यांचा समावेश होतो.

अभिक्रियाशीलतेतील प्रवणता:

• Fluorine (F): सर्वाधिक क्रियाशील
• Chlorine (Cl): जास्त क्रियाशील
• Bromine (Br): मध्यम क्रियाशील
• Iodine (I): कमी क्रियाशील
• Astatine (At): सर्वात कमी क्रियाशील (किंवा निष्क्रिय)

स्पष्टीकरण:

1. विद्युत ऋणता (Electronegativity): हॅलोजन कुलातील मूलद्रव्यांची विद्युत ऋणता अणुक्रमांक वाढेल तशी कमी होते. फ्लोरिनची विद्युत ऋणता सर्वाधिक असते, त्यामुळे इलेक्ट्रॉन आकर्षित करण्याची क्षमता जास्त असते.
2. अणू आकार (Atomic Size): अणुक्रमांक वाढेल तसा अणूचा आकार वाढतो. फ्लोरिनचा आकार लहान असल्यामुळे केंद्रकातील धनप्रभार आणि बाहेरील इलेक्ट्रॉन यांच्यातील आकर्षण जास्त असते. त्यामुळे इलेक्ट्रॉन स्वीकारण्याची प्रवृत्ती वाढते.
3. आयनीकरण ऊर्जा (Ionization Energy): हॅलोजन कुलातील मूलद्रव्यांची आयनीकरण ऊर्जा अणुक्रमांक वाढेल तशी कमी होते. याचा अर्थ फ्लोरिनला इलेक्ट्रॉन गमावण्यास जास्त ऊर्जा लागते, तर आयोडीनला कमी ऊर्जा लागते.

रासायनिक अभिक्रिया:

हॅलोजन मूलद्रव्ये इतर मूलद्रव्यांशी रासायनिक क्रिया करून संयुगे तयार करतात. फ्लोरिन सर्वात जलद आणि जोरदारपणे अभिक्रिया करतो, तर आयोडीन हळू अभिक्रिया करतो.

उदाहरण:

सोडियम (Na) धातूची फ्लोरिन (F) बरोबर होणारी अभिक्रिया अत्यंत जलद असते, तर आयोडीन (I) बरोबर होणारी अभिक्रिया मंद असते.

निष्कर्ष:

हॅलोजन कुलातील मूलद्रव्यांची अभिक्रियाशीलता त्यांच्या विद्युत ऋणतेवर, अणू आकारावर आणि आयनीकरण ऊर्जेवर अवलंबून असते. अणुक्रमांक वाढेल तशी अभिक्रियाशीलता कमी होते.