रसायनशास्त्र
इ.स. 1865 मध्ये जॉन न्यूलँड्स या ब्रिटिश रसायनशास्त्रज्ञाने ज्ञात असलेल्या 56 मूलद्रव्यांना त्यांच्या अणुभारानुसार चढत्या क्रमाने मांडले. त्याने असे निदर्शनास आणले की, प्रत्येक आठव्या मूलद्रव्याचे गुणधर्म पहिल्या मूलद्रव्याच्या गुणधर्मांशी जुळतात.
नियमाचे स्पष्टीकरण: न्यूलँड्सने मूलद्रव्यांची मांडणी केली तेव्हा त्याने पाहिले की, लिथियम (Lithium) नंतर येणारे आठवे मूलद्रव्य सोडियम (Sodium) आहे आणि त्याचे गुणधर्म लिथियमसारखेच आहेत. त्याचप्रमाणे, बेरिलियम (Beryllium) नंतर येणारे आठवे मूलद्रव्य मॅग्नेशियम (Magnesium) आहे आणि त्याचे गुणधर्म बेरिलियमशी जुळतात. न्यूलँड्सने या समानतेमुळे या नियमाला 'अष्टकांचा नियम' असे नाव दिले, कारण संगीतातील सप्तकात जसा प्रत्येक आठवा स्वर पहिल्या स्वराशी जुळतो, त्याचप्रमाणे या मूलद्रव्यांचे गुणधर्म जुळतात.
उदाहरण:
- पहिला स्वर - सा, दुसरे - रे, तिसरे - ग, चौथे - म, पाचवे - प, सहावे - ध, सातवे - नी आणि आठवा स्वर परत सा असतो.
मर्यादा: हा नियम फक्त कॅल्शियमपर्यंतच्या मूलद्रव्यांसाठीच लागू होता. त्यापुढील मूलद्रव्यांसाठी तो बरोबर ठरत नव्हता. तसेच, न्यूलँड्सने काही असमान गुणधर्म असणाऱ्या मूलद्रव्यांना एकाच स्लॉटमध्ये ठेवले, ज्यामुळे या नियमाला आणखी मर्यादा आली.
किंमत (Price):
किंमत म्हणजे वस्तू किंवा सेवा विकत घेण्यासाठी किंवा वापरण्यासाठी किती पैसे द्यावे लागतात हे दर्शवणारे एक परिमाण आहे. वस्तू आणि सेवांच्या बदल्यात ग्राहक विक्रेताला जी रक्कम देतो, त्याला किंमत म्हणतात.
सोप्या भाषेत:
- किंमत म्हणजे एखाद्या गोष्टीची खरेदी करण्यासाठी लागणारे पैसे.
- वस्तू किंवा सेवांसाठी ग्राहकाने दिलेले मूल्य.
- मागणी आणि पुरवठा
- उत्पादन खर्च
- स्पर्धा
- सरकारी धोरणे
किमतीचे महत्त्व केवळ आर्थिक व्यवहारातच नाही, तर ते विपणन (marketing) धोरणात आणि व्यवसाय व्यवस्थापनात देखील खूप महत्त्वाचे आहे.
