वित्त
चलन
सार्वजनिक वित्त
अर्थशास्त्र
चलनवाढीच्या, चलनफुगवटा, मंदीच्या काळात सार्वजनिक वित्ताचे कार्य काय असते?
1 उत्तर
1
answers
चलनवाढीच्या, चलनफुगवटा, मंदीच्या काळात सार्वजनिक वित्ताचे कार्य काय असते?
0
Answer link
चलनवाढ, चलनफुगवटा आणि मंदीच्या काळात सार्वजनिक वित्ताचे कार्य खालीलप्रमाणे असते:
- चलनवाढ (Inflation): जेव्हा वस्तू आणि सेवांच्या किंमती वाढतात आणि पैशाची खरेदी क्षमता कमी होते, तेव्हा चलनवाढ होते. अशा परिस्थितीत सार्वजनिक वित्त खालील कार्ये करते:
- करांमध्ये वाढ: सरकार करांमध्ये वाढ करू शकते, ज्यामुळे लोकांकडे खर्च करण्यासाठी कमी पैसे राहतील आणि मागणी कमी होईल.
- खर्चात कपात: सार्वजनिक खर्चात कपात केल्यास बाजारात मागणी कमी होऊन किंमती स्थिर राहण्यास मदत होते.
- व्याज दर वाढवणे: रिझर्व्ह बँक (RBI) व्याज दर वाढवते, ज्यामुळे कर्ज घेणे महाग होते आणि मागणी कमी होते.
- चलनफुगवटा (Deflation): जेव्हा वस्तू आणि सेवांच्या किंमती कमी होतात आणि पैशाची खरेदी क्षमता वाढते, तेव्हा चलनफुगवटा होतो. अशा परिस्थितीत सार्वजनिक वित्त खालील कार्ये करते:
- करात घट: सरकार करांमध्ये घट करते, ज्यामुळे लोकांकडे खर्च करण्यासाठी जास्त पैसे उपलब्ध होतात आणि मागणी वाढते.
- खर्च वाढवणे: सार्वजनिक खर्च वाढवल्यास बाजारात मागणी वाढते आणि किंमती वाढण्यास मदत होते.
- व्याज दर कमी करणे: रिझर्व्ह बँक (RBI) व्याज दर कमी करते, ज्यामुळे कर्ज घेणे स्वस्त होते आणि मागणी वाढते.
- मंदी (Recession): जेव्हा अर्थव्यवस्थेची वाढ मंदावते किंवा नकारात्मक होते, तेव्हा मंदी येते. अशा परिस्थितीत सार्वजनिक वित्त खालील कार्ये करते:
- सार्वजनिक गुंतवणूक वाढवणे: सरकार पायाभूत सुविधा (Infrastructure) आणि इतर विकास योजनांवर खर्च वाढवते, ज्यामुळे रोजगार निर्माण होतो आणि मागणी वाढते.
- बेरोजगारी भत्ता: सरकार बेरोजगार लोकांसाठी भत्ता योजना सुरू करते, ज्यामुळे त्यांच्या हातात पैसा येतो आणि ते खर्च करू शकतात.
- कर्जमाफी योजना: सरकार शेतकरी आणि लहान उद्योगांसाठी कर्जमाफी योजना लागू करते, ज्यामुळे त्यांना दिलासा मिळतो आणि मागणी वाढते.
हे उपाय सरकारला अर्थव्यवस्था स्थिर ठेवण्यास आणि लोकांचे कल्याण साधण्यास मदत करतात.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: