1 उत्तर
1
answers
बिब्लिओमेट्रिक्सची दोन सूत्रे सांगा?
0
Answer link
बिब्लिओमेट्रिक्स (Bibliometrics) ही सांख्यिकीय आणि गणिताच्या पद्धती वापरून साहित्य आणि प्रकाशनांचे विश्लेषण करण्याची एक पद्धत आहे. बिब्लिओमेट्रिक्समध्ये अनेक सूत्रे आणि उपाय वापरले जातात, त्यापैकी दोन प्रमुख सूत्रे खालीलप्रमाणे आहेत:
-
प्राइस लॉ (Price's Law): डेरेक जे. डी सोल्ला प्राइस यांनी हे सूत्र मांडले. यानुसार, एकूण प्रकाशनांपैकी निम्मे प्रकाशनं थोड्याच लेखकांनी केलेली असतात. हे सूत्र 'स्क्वेअर रूट लॉ' म्हणूनही ओळखले जाते.
सूत्र: लेखकांची संख्या = √ एकूण लेखकांची संख्या ज्यांनी निम्मे साहित्य प्रकाशित केले आहे.
-
ब्रॅडफोर्ड्स लॉ (Bradford's Law): सॅम्युअल सी. ब्रॅडफोर्ड यांनी हे सूत्र विकसित केले. हे सूत्र जर्नल्समध्ये लेखांचे वितरण कसे असते हे स्पष्ट करते. यानुसार, जर्नल्सला तीन भागात विभागले जाते:
- पहिला भाग: मूळ जर्नल्स, ज्यात सर्वाधिक संबंधित लेख असतात.
- दुसरा भाग: संबंधित जर्नल्स.
- तिसरा भाग: कमी संबंधित जर्नल्स.
ब्रॅडफोर्डने असे निदर्शनास आणले की प्रत्येक विभागात लेखांची संख्या समान असते, पण जर्नल्सची संख्या वाढत जाते.
हे दोन बिब्लिओमेट्रिक्समधील मूलभूत आणि महत्त्वाचे नियम आहेत, जे साहित्य व्यवस्थापन आणि माहिती विज्ञानात उपयुक्त ठरतात.