1 उत्तर
1
answers
जमीन सुधारणामुळे अपेक्षित सामाजिक परिणाम न होण्याची कारणे स्पष्ट करा?
0
Answer link
जमीन सुधारणा (Land reforms) अपेक्षित सामाजिक परिणाम न होण्याची कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. अंमलबजावणीतील त्रुटी:
- कायद्यातील पळवाटा: जमीन सुधारणा कायद्यांमध्ये अनेक पळवाटा होत्या, ज्यामुळे मूळ जमीनदारांनी कायदेशीर मार्गांचा अवलंब करून जमिनी आपल्या नावावरच ठेवल्या.
- प्रशासकीय उदासीनता: अंमलबजावणी यंत्रणेतील काही अधिकारी भ्रष्ट होते किंवा त्यांनी कायद्याची प्रभावीपणे अंमलबजावणी केली नाही.
- राजकीय इच्छाशक्तीचा अभाव: काही राज्यांमध्ये जमीन सुधारणांना राजकीय पाठिंबा पुरेसा नव्हता, त्यामुळे अंमलबजावणी प्रभावीपणे झाली नाही.
2. सामाजिक आणि आर्थिक अडथळे:
- जातीय समीकरणे: अनेक ठिकाणी जमीन मालकी विशिष्ट जातींकडे केंद्रित होती, त्यामुळे सुधारणा करताना सामाजिक संघर्ष निर्माण झाले.
- गरिबी आणि निरक्षरता: गरीब आणि निरक्षर लोकांना कायद्यांबद्दल आणि त्यांच्या हक्कांबाबत पुरेशी माहिती नसल्यामुळे ते आपल्या हक्कांसाठी लढू शकले नाहीत.
- लहान शेतजमिनी: सुधारणांनंतर अनेक शेतकऱ्यांकडे लहान शेतजमिनी आल्या, ज्या आर्थिकदृष्ट्या व्यवहार्य नव्हत्या.
3. नियोजनाचा अभाव:
- पुनर्वसन आणि पुनर्विकास योजनांचा अभाव: जमीन सुधारणा करताना बेघर झालेल्या लोकांचे पुनर्वसन करण्यासाठी पुरेशी योजना नव्हती.
- पायाभूत सुविधांचा अभाव: अनेक ठिकाणी सिंचन, रस्ते, बाजारपेठ यांसारख्या पायाभूत सुविधांची कमतरता होती, त्यामुळे सुधारणांचा अपेक्षित परिणाम दिसून आला नाही.
4. इतर कारणे:
- भूदान चळवळ: आचार्य विनोबा भावे यांच्या भूदान चळवळीमुळे काही प्रमाणात जमीन redistribution (पुनर्वितरण) झाले, पण त्याचा प्रभाव मर्यादित होता.
- तंत्रज्ञानाचा अभाव: पारंपरिक शेती पद्धतीमुळे उत्पादन वाढ अपेक्षेप्रमाणे झाली नाही.