भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्यात स्त्रियांचा मोलाचा वाटा आहे. त्यांनी केवळ घरातून नव्हे, तर प्रत्यक्ष रणांगणात उतरूनही योगदान दिले. अनेक स्त्रिया या लढ्यात शहीद झाल्या, तर काहींनी आपले सर्वस्व अर्पण केले.

स्त्रियांचे विविध क्षेत्रांतील योगदान:

• सशस्त्र क्रांती: राणी लक्ष्मीबाई, दुर्गा भाभी यांसारख्या विरांगनांनी शस्त्र हाती घेऊन इंग्रजांशी लढाई केली.
• राजकीय सहभाग: सरोजिनी नायडू, विजयालक्ष्मी पंडित यांसारख्या स्त्रिया राजकारणात सक्रिय होत्या आणि त्यांनी स्वातंत्र्यलढ्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
• सामाजिक जागृती: सावित्रीबाई फुले, पंडिता रमाबाई यांनी स्त्रियांच्या शिक्षणासाठी आणि सामाजिक हक्कांसाठी लढा दिला, ज्यामुळे समाजात जागृती निर्माण झाली.
• सविनय कायदेभंग: अनेक स्त्रिया महात्मा गांधींच्या सविनय कायदेभंग चळवळीत सहभागी झाल्या आणि त्यांनी तुरुंगवास पत्करला.
• भूमिगत चळवळ: अरुणा असफ अली यांसारख्या स्त्रियांनी भूमिगत चळवळीत सक्रिय भूमिका बजावली आणि स्वातंत्र्यलढ्याला पाठिंबा दिला.

उदाहरणे:

• राणी लक्ष्मीबाई: झाशीच्या राणी लक्ष्मीबाई यांनी १८५७ च्या उठावात इंग्रजांविरुद्ध शौर्य गाजवले. [ Britannica]
• सरोजिनी नायडू: त्या एक कवयित्री आणि राजकारणी होत्या. भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या अध्यक्षा म्हणून त्यांनी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. [ Britannica]
• कस्तुरबा गांधी: महात्मा गांधींच्या पत्नी कस्तुरबा यांनी अनेक आंदोलनांमध्ये सक्रिय सहभाग घेतला.

अशा प्रकारे, भारतीय स्त्रियांचे स्वातंत्र्यलढ्यातील योगदान महत्त्वपूर्ण आणि प्रेरणादायी आहे.