संशोधन पद्धतीशास्त्र

संशोधन पद्धतीची वैशिष्ट्ये कोणती?

1 उत्तर
1 answers

संशोधन पद्धतीची वैशिष्ट्ये कोणती?

0

संशोधन पद्धतीची काही वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे:

  1. वस्तुनिष्ठता (Objectivity): संशोधनामध्ये वस्तुनिष्ठता असणे आवश्यक आहे. संशोधकाने कोणताही पूर्वग्रह न ठेवता निष्पक्षपणे माहिती गोळा करून त्याचे विश्लेषण केले पाहिजे.
  2. विश्वसनीयता (Reliability): संशोधनाचे निष्कर्ष विश्वसनीय असले पाहिजेत. याचा अर्थ असा की, जर इतर संशोधकांनी समान पद्धती वापरून संशोधन केले, तर त्यांनाही तसेच निष्कर्ष मिळायला हवेत.
  3. वैधता (Validity): संशोधनात वापरलेली पद्धत योग्य आणि अचूक असायला हवी. ज्या गोष्टीचा अभ्यास करायचा आहे, त्या गोष्टीचेच योग्य मापन व्हायला हवे.
  4. सामान्यीकरण (Generalization): संशोधनाचे निष्कर्ष व्यापक स्तरावर लागू करता येण्यासारखे असावेत. म्हणजेच, ते निष्कर्ष विशिष्ट परिस्थितीतच नव्हे, तर इतर समान परिस्थितींमध्येही उपयोगी ठरले पाहिजेत.
  5. पुनरावृत्ती (Replicability): संशोधनाची प्रक्रिया पुन्हा करता येण्यासारखी असावी. इतर संशोधकांना तेच संशोधन पुन्हा करून निष्कर्ष पडताळता यायला हवे.
  6. व्यवस्थित आणि संघटित (Systematic and Organized): संशोधन हे नेहमी एका विशिष्ट पद्धतीने आणि व्यवस्थितपणे केले जाते. माहिती गोळा करण्याची, विश्लेषण करण्याची आणि निष्कर्ष काढण्याची एक विशिष्ट प्रक्रिया असते.
  7. तार्किक (Logical): संशोधनामध्ये वापरले जाणारे युक्तिवाद आणि निष्कर्ष तर्कसंगत असायला हवेत. कोणताही निष्कर्ष काढताना त्यामागे ठोस आणि logical आधार असणे आवश्यक आहे.
  8. अनुभवजन्य (Empirical): संशोधन हे अनुभवांवर आधारित असते. निरीक्षणातून आणि अनुभवातून मिळालेल्या माहितीचा वापर करून निष्कर्ष काढले जातात.

हे संशोधन पद्धतीची काही महत्त्वाची वैशिष्ट्ये आहेत. यांच्या आधारावर संशोधनाची गुणवत्ता ठरवली जाते.

उत्तर लिहिले · 22/3/2025
कर्म · 1440

Related Questions

तौलनिक संशोधन पद्धतीचे स्वरूप स्पष्ट करा?
शास्त्र म्हणजे अभ्यासाचा विषय नाही, तर ती कोणती पद्धती आहे?
विज्ञान कशावर अवलंबुन असते?
विज्ञान कशावर अवलंबून असते?
काय पद्धती म्हणजे काय? काय पद्धतीची मूलतत्त्वे कोणती?
अर्थशास्त्राचा अभ्यास करण्यासाठी प्रायोगिक पद्धतीचा वापर सर्वप्रथम कोणी केला?
संशोधनाचे टप्पे सांगा?