1 उत्तर
1
answers
संशोधन पद्धतीची वैशिष्ट्ये कोणती?
0
Answer link
संशोधन पद्धतीची काही वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे:
- वस्तुनिष्ठता (Objectivity): संशोधनामध्ये वस्तुनिष्ठता असणे आवश्यक आहे. संशोधकाने कोणताही पूर्वग्रह न ठेवता निष्पक्षपणे माहिती गोळा करून त्याचे विश्लेषण केले पाहिजे.
- विश्वसनीयता (Reliability): संशोधनाचे निष्कर्ष विश्वसनीय असले पाहिजेत. याचा अर्थ असा की, जर इतर संशोधकांनी समान पद्धती वापरून संशोधन केले, तर त्यांनाही तसेच निष्कर्ष मिळायला हवेत.
- वैधता (Validity): संशोधनात वापरलेली पद्धत योग्य आणि अचूक असायला हवी. ज्या गोष्टीचा अभ्यास करायचा आहे, त्या गोष्टीचेच योग्य मापन व्हायला हवे.
- सामान्यीकरण (Generalization): संशोधनाचे निष्कर्ष व्यापक स्तरावर लागू करता येण्यासारखे असावेत. म्हणजेच, ते निष्कर्ष विशिष्ट परिस्थितीतच नव्हे, तर इतर समान परिस्थितींमध्येही उपयोगी ठरले पाहिजेत.
- पुनरावृत्ती (Replicability): संशोधनाची प्रक्रिया पुन्हा करता येण्यासारखी असावी. इतर संशोधकांना तेच संशोधन पुन्हा करून निष्कर्ष पडताळता यायला हवे.
- व्यवस्थित आणि संघटित (Systematic and Organized): संशोधन हे नेहमी एका विशिष्ट पद्धतीने आणि व्यवस्थितपणे केले जाते. माहिती गोळा करण्याची, विश्लेषण करण्याची आणि निष्कर्ष काढण्याची एक विशिष्ट प्रक्रिया असते.
- तार्किक (Logical): संशोधनामध्ये वापरले जाणारे युक्तिवाद आणि निष्कर्ष तर्कसंगत असायला हवेत. कोणताही निष्कर्ष काढताना त्यामागे ठोस आणि logical आधार असणे आवश्यक आहे.
- अनुभवजन्य (Empirical): संशोधन हे अनुभवांवर आधारित असते. निरीक्षणातून आणि अनुभवातून मिळालेल्या माहितीचा वापर करून निष्कर्ष काढले जातात.
हे संशोधन पद्धतीची काही महत्त्वाची वैशिष्ट्ये आहेत. यांच्या आधारावर संशोधनाची गुणवत्ता ठरवली जाते.