माहिती प्रणाली म्हणजे काय, त्याची वैशिष्ट्ये सांगा?
माहिती प्रणाली (Information System) म्हणजे विशिष्ट उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी माहिती गोळा करणे, जतन करणे, प्रक्रिया करणे आणि वितरित करण्याची एक संघटित प्रणाली आहे.
माहिती प्रणालीची वैशिष्ट्ये:
1. डेटा संकलन (Data Collection): माहिती प्रणाली विविध स्त्रोतांकडून डेटा गोळा करते.
2. डेटा साठवण (Data Storage): गोळा केलेला डेटा इलेक्ट्रॉनिक स्वरूपात साठवला जातो, ज्यामुळे तो सुरक्षित राहतो.
3. डेटा प्रक्रिया (Data Processing): साठवलेल्या डेटावर प्रक्रिया करून माहिती तयार केली जाते, जी निर्णय घेण्यासाठी उपयुक्त ठरते.
4. माहिती वितरण (Information Distribution): प्रक्रिया केलेली माहिती योग्य वेळी योग्य व्यक्तीला उपलब्ध करून दिली जाते.
5. अभिप्राय (Feedback): प्रणाली वापरकर्त्यांकडून अभिप्राय प्राप्त करते, ज्यामुळे प्रणालीमध्ये सुधारणा करता येतात.
माहिती प्रणालीचे प्रकार:
- Transaction Processing System (TPS): हे मोठ्या प्रमाणात डेटावर प्रक्रिया करते.
- Management Information System (MIS): हे व्यवस्थापनाला निर्णय घेण्यासाठी माहिती पुरवते.
- Decision Support System (DSS): हे गुंतागुंतीच्या समस्यांचे विश्लेषण करून निर्णय घेण्यास मदत करते.
- Executive Information System (EIS): हे उच्च स्तरावरील व्यवस्थापनाला धोरणात्मक निर्णय घेण्यासाठी माहिती पुरवते.
माहिती प्रणालीचे फायदे:
- कार्यक्षमता: डेटा जलद process होतो आणि अचूक माहिती मिळते.
- उत्पादकता: कर्मचाऱ्यांची उत्पादकता वाढते.
- निर्णयक्षमता: व्यवस्थापनाला चांगले निर्णय घेण्यास मदत करते.
- स्पर्धात्मकता: बाजारात टिकून राहण्यास मदत करते.