आयातीवरील संख्यात्मक निर्बंध म्हणजे सरकार आयातीवर लादलेले विशिष्ट मर्यादा किंवा कोटा. हे निर्बंध आयात केलेल्या वस्तूंची संख्या किंवा प्रमाण मर्यादित करतात.

आयातीवरील संख्यात्मक निर्बंधाचे प्रकार:

• कोटा (Quota): Quota म्हणजे एखाद्या विशिष्ट वस्तूची ठराविक वेळेत आयात करण्याची जास्तीत जास्त मर्यादा.
• परवाना (Licensing): आयात परवाना आवश्यक असतो, जो सरकारद्वारे जारी केला जातो. परवान्यामध्ये आयात केल्या जाणार्‍या वस्तूंची संख्या आणि प्रमाण नमूद केले जाते.
• स्वयं-निर्बंध (Voluntary Export Restraints - VER): निर्यातदार देश स्वतःहून त्यांच्या निर्यातीवर मर्यादा घालतो.

उद्देश:

• देशांतर्गत उद्योगांचे संरक्षण करणे.
• व्यापार संतुलन राखणे.
• परकीय चलनाचा साठा जपून ठेवणे.

उदाहरण:

समजा, भारत सरकारने चीनकडूनTextile (वस्त्रोद्योग) वस्तूंच्या आयातीवर वार्षिक 10,000 युनिट्सचा कोटा लावला, तर चीन फक्त 10,000 युनिट्स Textile वस्तूच भारतात निर्यात करू शकेल.

आयातीवरील संख्यात्मक निर्बंध हे देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर आणि आंतरराष्ट्रीय व्यापारावर परिणाम करतात.

अधिक माहितीसाठी:

• Quantitative Restrictions on Trade (Economics Discussion)
• Quantitative Restriction (Investopedia)