मानवी संसाधन म्हणजे एखाद्या संस्थेतील कर्मचारी आणि त्यांचे कौशल्य, ज्ञान, क्षमता, अनुभव आणि बुद्धिमत्ता होय. हे मनुष्यबळ संस्थेसाठी एक मौल्यवान সম্পদ असते, ज्याच्या मदतीने संस्था आपले ध्येय साध्य करू शकते. मानवी संसाधन व्यवस्थापन (Human Resource Management) कर्मचाऱ्यांचे योग्य व्यवस्थापन करून संस्थेच्या उत्पादकतेत वाढ करते.

मानवी संसाधनांची कार्ये खालीलप्रमाणे आहेत:

• भरती आणि निवड (Recruitment and Selection): योग्य कर्मचाऱ्यांची भरती करणे आणि त्यांची निवड करणे हे महत्त्वाचे कार्य आहे.
• प्रशिक्षण आणि विकास (Training and Development): कर्मचाऱ्यांच्या कौशल्यांमध्ये वाढ करण्यासाठी प्रशिक्षण आयोजित करणे.
• कार्यप्रदर्शन व्यवस्थापन (Performance Management): कर्मचाऱ्यांच्या कामाचे मूल्यमापन करणे आणि त्यांना सुधारण्यासाठी मार्गदर्शन करणे.
• वेतन आणि लाभ व्यवस्थापन (Compensation and Benefits Management): कर्मचाऱ्यांना योग्य वेतन आणि इतर लाभ देणे.
• कर्मचारी संबंध (Employee Relations): कर्मचाऱ्यांशी चांगले संबंध ठेवणे आणि त्यांच्या समस्यांचे निराकरण करणे.
• सुरक्षा आणि आरोग्य (Safety and Health): कर्मचाऱ्यांच्या कामाच्या ठिकाणी सुरक्षितता आणि आरोग्याची काळजी घेणे.
• धोरण विकास (Policy Development): संस्थेसाठी आवश्यक धोरणे तयार करणे.

मानवी संसाधन व्यवस्थापनामुळे संस्थेला योग्य कर्मचारी मिळतात आणि ते अधिक प्रभावीपणे काम करू शकतात.