चंदनाच्या झाडात सुगंधी गाभा (heartwood) तयार होण्याची प्रक्रिया एक गुंतागुंतीची आणि अनेक वर्षांची असते. चंदनाचा गाभा झाडाच्या केंद्रभागी तयार होतो.

गाभा तयार होण्याची प्रक्रिया:

1. सुरुवात: चंदनाच्या झाडाच्या वाढीच्या सुरुवातीच्या वर्षांमध्ये, खोडात केवळ जिवंत पेशी असतात, ज्या रसवाहिन्या (sapwood) म्हणून ओळखल्या जातात. या पेशी झाडाच्या मुळांपासून पाने आणि इतर भागांपर्यंत पाणी आणि पोषक तत्वे पोहोचवण्याचे काम करतात.
2. गाभा निर्मिती: साधारणपणे १० ते १५ वर्षांनंतर, झाडाच्या आतील पेशींमध्ये बदल হতে सुरुवात होते. या पेशींमध्ये सुगंधी तेल जमा হতে लागते. हळूहळू, रसवाहिन्या मृत होतात आणि त्या सुगंधी गाभ्यात रूपांतरित होतात.
3. रंग बदल: गाभा तयार होत असताना, त्याचा रंग बदलतो. तो फिकट पिवळ्या रंगापासून गडद तपकिरी रंगाकडे वळतो. रंगातील हा बदल सुगंधी तेलाच्या वाढत्या प्रमाणामुळे होतो.
4. सुगंध: चंदनाच्या गाभ्याला विशिष्ट सुगंध असतो. हा सुगंध सँटॅलॉल (santalol) नावाच्या रासायनिक संयुगामुळे येतो.

গাभ्याचे स्थान:

• चंदनाचा गाभा झाडाच्या मधोमध असतो.
• जसजसे झाड मोठे होते, तसतसा गाभ्याचा आकार वाढत जातो.
• पूर्ण वाढ झालेल्या झाडात, गाभा झाडाच्या खोडाच्या मोठ्या भागामध्ये पसरलेला असतो.

महत्वाचे: चंदनाच्या झाडात गाभा तयार होण्यासाठी विशिष्ट पर्यावरणीय परिस्थितीची आवश्यकता असते. तसेच, गाभा तयार होण्याची प्रक्रिया नैसर्गिक असल्याने, ती प्रत्येक झाडात वेगळी असू शकते.

टीप: अधिक माहितीसाठी, आपण चंदन लागवड आणि व्यवस्थापनावरील पुस्तके किंवा तज्ञांचा सल्ला घेऊ शकता.