पोलीस निरीक्षक हे पोलीस स्टेशनचे प्रमुख असतात आणि त्यांच्याकडे अनेक अधिकार असतात. त्यांचे प्रमुख कार्य खालीलप्रमाणे:

1. कायद्याची अंमलबजावणी:

पोलिस निरीक्षकांचे मुख्य काम हे कायद्याचे पालन करणे आणि इतरांकडून ते करवून घेणे आहे. त्यांच्या अधिकार क्षेत्रात कोणताही गुन्हा घडल्यास, त्याची चौकशी करणे, गुन्हेगारांना पकडणे आणि त्यांना कोर्टात सादर करणे हे त्यांचे कर्तव्य आहे.

2. शांतता व सुव्यवस्था राखणे:

पोलिस स्टेशनच्या हद्दीत शांतता आणि सुव्यवस्था राखण्याची जबाबदारी पोलीस निरीक्षकाची असते. यासाठी ते पेट्रोलिंग करतात, नाकाबंदी लावतात आणि आवश्यक उपाययोजना करतात.

3. गुन्ह्यांची नोंदणी व तपास:

पोलिस स्टेशनमध्ये दाखल होणाऱ्या प्रत्येक गुन्ह्याची नोंदणी करणे आणि त्या गुन्ह्याचा तपास करणे हे पोलीस निरीक्षकाचे कर्तव्य आहे. ते साक्षीदारांचे जबाब घेतात, पुरावे जमा करतात आणि गुन्हेगारांना शोधून काढतात.

4. गुन्हेगारी प्रतिबंध:

गुन्हेगारी रोखण्यासाठी पोलीस निरीक्षक विविध उपाययोजना करतात. ते गस्त वाढवतात, गुन्हेगारी टोळ्यांवर लक्ष ठेवतात आणि लोकांना गुन्ह्यांपासून सावध राहण्यास सांगतात.

5. व्हीआयपी सुरक्षा:

शहरातील महत्वाच्या व्यक्तींच्या सुरक्षेची जबाबदारी पोलीस निरीक्षकांवर असते. ते त्यांच्यासाठी सुरक्षा व्यवस्था पुरवतात.

6. नैसर्गिक आपत्ती व्यवस्थापन:

नैसर्गिक आपत्तीच्या वेळी पोलीस निरीक्षक बचाव कार्याचे आयोजन करतात आणि लोकांना मदत करतात.

7. अधिकार:
• कलम 151 CrPC अंतर्गत वॉरंटशिवाय अटक करण्याचा अधिकार, म्हणजेच जर एखाद्या व्यक्तीमुळे शांतता भंग होण्याची शक्यता असेल, तर पोलीस निरीक्षक त्याला वॉरंटशिवाय अटक करू शकतात.
• CrPC च्या कलम 144 अंतर्गत जमावबंदी लागू करण्याचा अधिकार.
• तपासादरम्यान साक्षीदारांना चौकशीसाठी बोलावण्याचा अधिकार.