2 उत्तरे
2
answers
प्रायोगिक संशोधन पद्धती विषयी माहिती?
9
Answer link
तुम्हाला एक लिंक दिली आहे त्यावर क्लिक करा...
https://www.loksatta.com/daily/20090506/sh07.htm
https://www.loksatta.com/daily/20090506/sh07.htm
0
Answer link
प्रायोगिक संशोधन पद्धती (Experimental Research Method)
प्रायोगिक संशोधनाचे प्रकार:
उदाहरण:
प्रायोगिक संशोधनातील मर्यादा:
प्रायोगिक संशोधन पद्धती ही एक अशी संशोधन पद्धती आहे ज्यामध्ये संशोधक एक किंवा अधिक व्हेरिएबल्समध्ये (variables) फेरबदल करतो आणि त्याचा परिणाम दुसऱ्या व्हेरिएबलवर (variable) कसा होतो हे पाहतो.
प्रायोगिक संशोधनाची वैशिष्ट्ये:- नियंत्रण (Control): संशोधक अनावश्यक व्हेरिएबल्स नियंत्रित करण्याचा प्रयत्न करतो, ज्यामुळे फक्त स्वतंत्र व्हेरिएबलचा (independent variable) परिणाम दिसून येईल.
- यादृच्छिक निवड (Random assignment): यादृच्छिक निवडीमुळे प्रत्येक व्यक्तीला गटात समान संधी मिळते.
- फेरबदल (Manipulation): संशोधक स्वतंत्र व्हेरिएबलमध्ये (independent variable) बदल करतो.
- निरीक्षण (Observation): संशोधक अवलंबून असलेल्या व्हेरिएबलमधील (dependent variable) बदल पाहतो.
- प्रयोगशाळा प्रयोग (Laboratory Experiment): हे प्रयोग नियंत्रित वातावरणात केले जातात.
- नैसर्गिक प्रयोग (Natural Experiment): हे प्रयोग नैसर्गिक वातावरणात केले जातात. यात संशोधकाचा हस्तक्षेप कमी असतो.
- क्षेत्र प्रयोग (Field Experiment): हे प्रयोग वास्तविक जगात केले जातात, परंतु संशोधक काही प्रमाणात नियंत्रण ठेवतो.
एका शाळेतील विद्यार्थ्यांवर अभ्यास करण्यासाठी एक प्रयोग केला गेला. विद्यार्थ्यांना दोन गटांमध्ये विभागले. पहिल्या गटाला पारंपरिक पद्धतीने शिकवले आणि दुसऱ्या गटाला नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करून शिकवले. काही दिवसांनंतर दोन्ही गटांची परीक्षा घेतली आणि निकालांची तुलना केली.
प्रायोगिक संशोधनाचे फायदे:- कार्या-कारण संबंध (Cause-and-effect relationship) स्पष्टपणे समजतो.
- परिणाम अचूकपणे मोजता येतात.
- इतर व्हेरिएबल्स नियंत्रित ठेवता येतात.
- प्रयोगशाळेतील वातावरण नैसर्गिक नसू शकते.
- नैतिक समस्या निर्माण होऊ शकतात.
- खर्चिक आणि वेळखाऊ प्रक्रिया आहे.
प्रायोगिक संशोधन पद्धतीमुळे सामाजिक आणि वैज्ञानिक क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण माहिती मिळते.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: