वित्तीय तूट म्हणजे सरकारचा एकूण खर्च आणि सरकारचे एकूण उत्पन्न यातील फरक. सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास, सरकारला मिळणाऱ्या उत्पन्नापेक्षा जास्त खर्च करावा लागल्यास वित्तीय तूट निर्माण होते.

वित्तीय तूट मोजण्याचे सूत्र:

वित्तीय तूट = एकूण खर्च - (एकूण उत्पन्न)

येथे,

• एकूण खर्चामध्ये महसुली खर्च (Revenue Expenditure) आणि भांडवली खर्च (Capital Expenditure) यांचा समावेश होतो.
• एकूण उत्पन्नामध्ये महसुली उत्पन्न (Revenue Receipts) आणि भांडवली उत्पन्न (Capital Receipts) यांचा समावेश होतो, परंतु कर्जाचा समावेश होत नाही.

वित्तीय तूट दर्शवते की सरकारला आपला खर्च भागवण्यासाठी किती कर्ज घ्यावे लागेल.

वित्तीय तुटीचे परिणाम:

• कर्जाचा बोजा वाढतो.
• महागाई वाढू शकते.
• व्याजदर वाढू शकतात.
• अर्थव्यवस्थेवर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.

वित्तीय तूट कमी करण्याचे उपाय:

• खर्च कमी करणे.
• उत्पन्न वाढवणे.
• गुंतवणूक वाढवणे.
• करांची वसुली सुधारणे.

अधिक माहितीसाठी:

• Investopedia - Fiscal Deficit
• Economics Discussion - Fiscal Deficit