कर्म, अकर्म आणि विकर्म - भगवतगीतेतील संकल्पना

भगवतगीतेत कर्म, अकर्म आणि विकर्म या तीन महत्वाच्या संकल्पना आहेत. या तीन शब्दांचा अर्थ आणि त्यातील फरक समजून घेणे आवश्यक आहे.

1. कर्म:

• कर्म म्हणजे कोणतीही कृती.
• आपण जे काही करतो, बोलतो, विचार करतो ते सर्व कर्म आहे.
• कर्म हे बंधनकारक असू शकते. फळाची अपेक्षा ठेवून केलेले कर्म बंधन निर्माण करते.

2. अकर्म:

• अकर्म म्हणजे कर्म न करणे नव्हे, तर कर्म करूनही त्याच्या फळाच्या बंधनात न अडकणे.
• निष्काम कर्म करणे म्हणजे अकर्म.
• फळाची अपेक्षा न करता कर्म करणे, कर्म करतेवेळी आसक्ती न ठेवणे म्हणजे अकर्म.

3. विकर्म:

• विकर्म म्हणजे निषिद्ध कर्म किंवा नकारात्मक कर्म.
• जे कर्म शास्त्रानुसार नाही, जे समाजासाठी हानिकारक आहे, ते विकर्म.
• उदाहरणार्थ, हिंसा करणे, चोरी करणे, इत्यादी.

गीतेतील उपदेश:

भगवतगीतेत भगवान श्रीकृष्ण अर्जुनाला निष्काम कर्मयोगाचा उपदेश करतात. ते म्हणतात,

कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन।

अर्थ: कर्म करणे हे आपले कर्तव्य आहे, फळाची अपेक्षा करणे नाही.

तात्पर्य:

याचा अर्थ असा की आपण आपले कर्म प्रामाणिकपणे आणि निष्ठेने केले पाहिजे, परंतु त्यातून मिळणाऱ्या फळाची चिंता करू नये. फळाची आसक्ती आपल्याला बांधते, तर निष्काम कर्म आपल्याला मुक्तीकडे नेते.

अधिक माहितीसाठी:

1. कर्म आणि पुनर्जन्म सिद्धांत (इंग्रजी)
2. भगवतगीतेतील कर्मयोगाबद्दल माहिती (इंग्रजी)