रक्तगट कसे पाडले जातात:

रक्‍तात लाल रक्त पेशीवर एक प्रकारचे प्रोटीन (अ‍ॅन्टिजेन) असतात. या अ‍ॅन्टिजेनांच्या भिन्‍नतेमुळे वेगवेगळ्या माणसांचे रक्‍त वेगवेगळे असते. या वेगवेगळ्या रक्‍तांनाच रक्‍तगट वा ब्लडग्रुप म्हणतात. ए. (प्रोटीन) असलेला ‘ए’ रक्‍तगट, बी असलेला ‘बी’ रक्‍तगट, दोन्ही असलेले ‘एबी’ रक्‍तगट यापैकी एकही प्रोटीन नसलेला ‘ओ’ रक्‍तगट.

खालील फोटोत हे दाखवले आहे:

रक्‍तातील आरएच (र्‍हिसस) हे सुद्धा एक प्रथिनेच असतात. ज्यांच्या रक्‍तात ते असते त्यांना आरएच पॉझिटिव्ह व नसणार्‍याला आरएच निगेटिव्ह म्हणतात.

रक्‍तगट आनुवंशिक असतात व ते आपल्या शरीरात माता व पित्याकडून येणाऱ्या गुणसूत्रांवर अवलंबून असतात. माता व पिता यांच्या रक्तगटाप्रमाणे त्यांच्या अपत्यांचे रक्तगट असतात किंवा दोघांच्या रक्तगटाच्या एकत्रपणावर अवलंबून असतात. त्यामुळे भावा-बहिणींचे रक्‍तगट एकच असेल असे नाही.

पॉझिटिव्ह आणि नेगेटिव्ह कसे ठरवतात:

रक्ताचे चार प्रमुख गट आहेत. (ए, बी, एबी आणि ओ) हे गट रक्तात असलेल्या विशिष्ट घटकांप्रमाणे केलेले आहेत. या ए, बी घटकांशिवाय 'आर-एच' नावाचा एक घटकही सुमारे 85 टक्के व्यक्तींत असतो. अशा व्यक्तींच्या रक्तगटाला + (पॉझिटिव्ह) म्हणतात.  ज्या व्यक्तींत हा घटक नसतो त्याला - (निगेटिव्ह) म्हणतात. मराठीत धन (+) व ऋण (-)  असे शब्द वापरता येतील.

रक्त न चालणे म्हणजे काय:

एखाद्याचे रक्त चालणे किंवा न चालणे म्हणजे काय हे आता समजावून घेऊ या. रक्तात एखादा पदार्थ गेला की त्यावर प्रथिनांच्या कणांचा हल्ला होतो हे आपण शिकलो आहोत. या न्यायाने  A गटाच्या व्यक्तीस B गटाचे रक्त दिल्यास B पदार्थावर हल्ला होईल. कारण निसर्गतः A गटाच्या व्यक्तीत B घटक सापडत नाही. सुरुवातीस हे काही प्रमाणात खपून जाते. नंतर मात्र अशी चूक झाल्यास वरीलप्रमाणे मोठा घोटाळा होतो. हे आपण पुढच्या विवेचनात पाहणार आहोत.

 म्हणून सर्वसाधारणपणे रक्त द्यायचे झाल्यास त्याच एका गटाचे रक्त चालते. उदा. ए + (पॉझिटिव्ह) व्यक्तीला रक्त द्यायचे असल्यास ए + लागते. B+ve व्यक्तीला B+ve रक्त चालते. दुसरे रक्त दिल्यास रक्तात गाठी होऊन मृत्यू येऊ शकतो.

ओ - रक्तात कोठलाच घटक नसतो. त्यामुळे हे रक्त कोणालाही दिले तर चालते.

 कुणाला कुठला रक्तगट चालतो याचा टाकता खाली आहे:

व्यक्ती        कोणत्या गटाचे रक्त चालते 

A+                    A+ve किंवा O+ve किंवा O-ve

B+                    B+ve किंवा O+ve किंवा O-ve

AB+                  A, B, AB O+ve किंवा O-ve

O+                        O+ O-ve

O-                         O-  फक्त O-ve 

व्यक्ती          कोणाचे चालते

A-                       A-ve किंवा O-ve

B-                       B-ve किंवा O-ve

AB-                     AB- किंवा O-ve

'एबी पॉझिटिव्ह' या व्यक्तीला कोणाचेही रक्त चालते.

 हे दोन अपवाद सोडल्यास सर्वसाधारणपणे विशिष्ट गटाचे रक्तच द्यावे लागते. काही गटांचे रक्त (उदा. ए-) दुर्मिळ असते.

आणखी माहिती साठी खाली दिलेल्या लिंक वर क्लिक करा.

रक्त गट माहिती (ब्लड ग्रुप इन्फॉर्मशन)