Topic icon

पचनसंस्था

0
मानवी शरीरात पित्त यकृत अवयवात तयार होते. पित्त पित्ताशयात साठवले जाते. हे यकृताद्वारे तयार केले जाते आणि पित्तनलिकेद्वारे पित्ताशयामध्ये नेले जाते. हे फॅटी ऍसिडस् तोडण्यास आणि अन्न पचन करण्यास मदत करते. यकृत पचनमार्गातून येणारे रक्त फिल्टर करते. यकृताद्वारे स्रावित पित्त, स्वादुपिंडातून स्वादुपिंडाचा स्राव आणि लहान आतड्याच्या भिंतीद्वारे स्राव होणारे पाचक रस यांच्या क्रियेद्वारे अन्नातील सर्व घटकांचे पचन लहान आतड्यात पूर्ण होते. पाणी आणि काही क्षार मोठ्या आतड्यात शोषले जातात. शोषलेले पदार्थ शरीराच्या वेगवेगळ्या भागात हस्तांतरित केले जातात.
उत्तर लिहिले · 8/8/2023
कर्म · 53715
1

जेवल्यानंतर घ्यावी लागते टॉयलेटकडे धाव? हा आजार असू शकतं कारण
जेवल्यानंतर घ्यावी लागते टॉयलेटकडे धाव? हा आजार असू शकतं कारण
रात्रीचं जेवण वेळेवर घ्यायची सवय लावा. 
शौचाचा त्रास असेल तर, कुठेही बाहेर गेल्यावर जेवण्याची भीती वाटते. त्यामुळे भूक लागलेली असूनही जेवण टाळायची सवय लागते.



: विचार करुन पाहा एखाद्या कार्यक्रमाला, पार्टीला गेले आहात, चविष्ठ पदार्थठेवलेले आहेत. भूकही लागली आहे आणि तोंडाला पाणी सुटलं आहे. पण, त्यांना हात लावायची भीतीवाटते आहे. कारण, जेवल्यावर लगेच टॉयलेटकडे  जावं लागेल हे माहिती आहे. हा त्रास ज्यांना आहे तेच ही कल्पना करू शकतात. हा त्रास फक्त भीती पूरताच मर्यादित नाही तर, खूपदा हा त्रास जास्त प्रमाणात होतो. कारण, शौचाच्या या त्रासाने वजन कमी   व्हायला लागतं. काही लोक या त्रासाला कंटाळून जेवण कमी   करतात. पण, त्याचाही उलटा त्रास व्हायला लागतो. अशक्तपणाही येऊ शकतो. हा त्रास म्हणजे नेमका काय असतो जाणून घेऊयात.

जेवल्यानंतर लगेच शौचाला जावं लागत असेल तर, त्याला गॅस्ट्रोकॉलिक रिफलक्स (Gastroesophageal reflux) म्हणतात. ज्या लोकांना वेळेवर शौचाला जाण्याची सवय नसते किंवा बराच काळ शौचाला रोखून धरणाऱ्यांना पुढे जाऊन हा त्रास होतो. या समस्येवर कोणते उपाय करता येतात ते जाणून घेऊयात.








उपाय -


जेवण व्यवस्थित चघळून खा. फायबरयुक्त आहार घ्या. एकदम जेवण्याऐवजी थोड्याथोड्या वेळाने जेवा.




हे पदार्थ आहारात असू द्या -

हा त्रास होत असेल तर, आहारात फायबरयुक्त पदार्थांचा समावेश करा. नासपती, सफरचंद, मटार, ब्रोकोली, तांदूळ, डाळींचा समावेश करा. दही, सॅलड, आलं, अननस, पेरू हे पदार्थही खायला सुरूवात करा. केळं, आंबा, पालक, टोमॅटो, ड्रायफ्रुट आणि शतावरी सारख्या पदार्थांमध्ये असणारं पोटॅशियम या त्रासात फायदेशीर असतं.

रात्रीचं जेवण वेळेवर करण्याची सवय लावा. रात्री झोपण्याआधी एक ग्लास पाणी पिऊन झोपा.




सकाळी उठल्यावर गरम पाणी प्या. तरीही हा त्रास कमी होत नसेल तर, डॉक्टरांचा सल्ला जरूर घ्या. वेळीच पोटाच्या विकारांवर उपाय न केल्यास मोठ्या आजारांना तोंड द्यावं लागू शकतं. पोटाचे विकार वाढले तर, शस्त्रक्रिया कराव्या लागतात. ज्यामुळे खर्च आणि त्रास दोन्हीही वाढण्याची शक्यता असते.



यासाठी आधीच काळजी घेणं गरजेचं आहे. पचनसंस्था सुधारण्यासाठी नियमित पोषक आहार घ्यावा, मुबलक पाणी प्यावं आणि जीवनशैलीमध्ये योग्य ते बदल करावेत. ज्यामुळे बिघडलेली पचनसंस्था पुन्हा पूर्ववत होऊ शकते. निरोगी जीवनशैली, संतुलित आहार आणि नियमित व्यायाम हा पोटाचे विकार दूर ठेवण्याचा सोपा मार्ग आहे.


असा त्रास मला लहान पणापासून आहे जसं वय वाढत जातं तसं हे प्रमाण कमी कमी होत जातो मग शौचास दोन तीन दिवस होत नाही   मग हे आपल्या शरीराला त्रास होणं सुरू होतं मग गॅस पोटात गॅस होणं   हा माझा त्रास मी सांगितलं  तुम्ही जो त्रास मी हि सहन केला आहे हे सर्व आपल्या जेवणामुळे होतो वेळेत न केल्या मुळे 








उत्तर लिहिले · 30/6/2023
कर्म · 53715
1
जेव्हा पोटातील गॅस्ट्रिक ग्रंथी जास्त प्रमाणात ऍसिड तयार करतात आणि मूत्रपिंड त्यापासून मुक्त होऊ शकत नाहीत तेव्हा ऍसिडिटी होते. हे सहसा हार्ट बर्न, ऍसिड रिफ्लक्स, अपचन यासह येते. आम्लपित्ताचा त्रास सामान्यतः मसालेदार अन्न, कॉफी, अति खाणे, कमी फायबरयुक्त आहार घेतल्याने होतो.
उत्तर लिहिले · 27/2/2023
कर्म · 9415
0

वलयी संघात (Annelida) पचनसंस्थेचे अवयव खालीलप्रमाणे:

  • तोंड: अन्नाचा स्वीकार करण्यासाठी.
  • घसा: अन्न पुढे ढकलण्यासाठी.
  • ग्रासिका: अन्न पुढे अन्ननलिकेत पोहोचवण्यासाठी.
  • अन्ननलिका: अन्न पुढे सरळपणे ढकलण्यासाठी.
  • जठर: अन्नाचे तात्पुरते साठवणूक आणि काही प्रमाणात पचन करण्यासाठी.
  • आंत्र: अन्नाचे शोषण करण्यासाठी आणि पचनाचे कार्य पूर्ण करण्यासाठी.
  • गुदद्वार: न पचलेले अन्न शरीराबाहेर टाकण्यासाठी.

वलयी संघातील प्राण्यांमध्ये संपूर्ण आणि विकसित पचनसंस्था असते, ज्यामुळे अन्न व्यवस्थित पचायला मदत होते.

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 980
0
पचन मुखातून सुरू होते.

पचनसंस्थेची सुरवात: पचनसंस्थेची सुरवात मुखापासून होते. आपण जेव्हा अन्न खातो, तेव्हा ते प्रथम तोंडात जाते.

लाळेची भूमिका: तोंडात लाळ तयार होते. लाळेमध्ये 'अमायलेज' नावाचे एन्झाइम असते, जे स्टार्चचे (पिष्टमय पदार्थ) साध्या शर्करेत रूपांतर करते. त्यामुळे, अन्न पचनाची प्रक्रिया तोंडातूनच सुरू होते.

दात आणि जीभ: दात अन्नाचे लहान तुकडे करतात आणि जीभ लाळेबरोबर अन्न मिसळायला मदत करते.

उत्तर लिहिले · 25/3/2025
कर्म · 980
0

Manवी पचनसंस्थेची रचना खालीलप्रमाणे आहे:

  1. तोंड (Mouth): अन्न खाण्याची सुरुवात तोंडातून होते. लाळ ग्रंथी लाळ तयार करतात, ज्यामुळे अन्न मऊ होते आणि लाळेतील एन्झाईम अन्नपचनास मदत करतात.
  2. घसा (Pharynx): तोंडातून अन्न घशात जाते.
  3. अन्ननलिका (Esophagus): ही एक लांब नळी आहे जी घशातून अन्न जठरापर्यंत पोहोचवते.
  4. जठर (Stomach): जठर हे अन्न साठवणारा आणि पचनाचा महत्वाचा भाग आहे. येथे अन्न hydrochloric ऍसिड आणि पेप्सिनच्या साहाय्याने पचायला सुरुवात होते.
  5. लहान आतडे (Small Intestine): हे अन्नपचनाचे मुख्य ठिकाण आहे. लहान आतड्याची लांबी सुमारे 6 मीटर असते. येथे अन्न पूर्णपणे पचते आणि पोषक तत्वे रक्तात शोषली जातात.
  6. मोठे आतडे (Large Intestine): लहान आतड्यानंतर अन्नाचा उर्वरित भाग मोठ्या आतड्यात जातो. येथे पाणी आणि क्षार शोषले जातात आणि विष्ठा तयार होते.
  7. गुदाशय (Rectum): हे मोठ्या आतड्याच्या शेवटी असते, जिथे विष्ठा साठवली जाते.
  8. गुदद्वार (Anus): गुदद्वारातून विष्ठा शरीराबाहेर टाकली जाते.
  9. यकृत (Liver): यकृत पित्त (bile) तयार करते, जे चरबीयुक्त पदार्थांच्या पचनासाठी आवश्यक आहे.
  10. अग्न्याशय (Pancreas): অগ্ন্যাশয়胰ন पैनक्रियाटिक ज्यूस तयार करते, ज्यात अन्नपचनासाठी आवश्यक एन्झाईम असतात.
  11. पित्ताशय (Gallbladder): पित्ताशय पित्त साठवते.

पचनसंस्थेची आकृती (Diagram of Digestive System):

पचनसंस्थेची आकृती

(Wikimedia Commons)

उत्तर लिहिले · 24/3/2025
कर्म · 980
4
१. बहुतेक वेळा उपाशी पोटी केळ खाल्याने ऍसिडिटीचा त्रास होतो. कारण केळामध्ये असलेल्या व्हिटॅमिन्स मुळे उपाशी पोटामध्ये असलेल्या ऍसिडसोबत रिऍक्शन होऊन आम्ल पित्ताचा त्रास संभवतो. त्यामुळे शक्यतोवर सकाळी पोट रिकामे असताना केळ खाऊ नये.

२. सकाळी नाश्त्यामध्ये नुसतेच केळ खाल्ले तर त्याचा पचनसंस्थेवर सुद्धा नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो.

३. ज्यांना उपशी पोटी केळ खाल्ल्यावर ऍसिडिटीचा त्रास होतो त्यांना हृदयविकाराचा त्रास होण्याची शक्यता अधिक असते. कारण केळामध्ये जास्त प्रमाणात असलेले मॅग्नेशिअम आणि पोटॅशियम. यामुळे उपाशी पोटी केळ खाल्ले तर त्याचा हृदयावर प्रत्यक्ष परिणाम होतो.

४. सकाळच्या वेळी उपाशी पोट असल्यास केळ खाल्ल्याने सुस्ती येऊन आजून काही खाण्याची सतत इच्छा होत राहते. केळ खाल्ल्यावर अजून इतर काही पदार्थ खाल्ले तर अपचन होते. आणि त्यामुळेसुद्धा ऍसिडिटीचा त्रास उद्भवतो.

सकाळी ब्रेकफास्टमध्ये केळ खायचे असेल तर पुढील गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात.
१. सकाळी नाश्त्यामध्ये आधी उपमा, पोहे किंवा ओट्स खावेत. त्यावर केळाचे सेवन केल्यास पोटही भरतं आणि त्रास होत नाही.

२. दूध आणि कॉर्न फ्लेक्स च्या कॉम्बिनेशनसोबत केळ खाल्ले तरी त्रास ना होता पोट भरतं.

३. केळ खाण्यापूर्वी ओट्स किंवा सोजी खाल्ली आणि त्यानंतर केळ खाल्ले तर पौष्टिक आहार पोटात जाऊन दिवसभर काम करण्याची ऊर्जा टिकून राहण्यास मदत होते.

४. केळ खाल्ल्यावर लगेचच पाणी घेऊ नये. घसा खवखवतो आणि मग खोकला किंवा सर्दी होण्याची दाट शक्यता असते.

थोडक्यात, केळामध्ये व्हिटॅमिन सी आणि अन्य पोषक घटक जास्त प्रमाणात असल्याने ते उपाशी पोटी खाल्यास त्रास होऊ शकतो. म्हणून केळ खाण्यापूर्वी हेल्दी आहार घेऊन मगच केळाचे सेवन करावे. त्यामुळे उपाशी पोटी केळ खाल्ल्याने होणारा त्रास टळू शकेल.

तुम्हाला उपाशी पोटी केळ खाल्ल्याने यापैकी काही त्रास होत असतील तर…


उत्तर लिहिले · 25/3/2022
कर्म · 121765