जैन दर्शनाची प्रमुख तत्वे खालीलप्रमाणे आहेत. ही तत्वे 'सप्ततत्व' (सात तत्वे) म्हणून ओळखली जातात, जी जैन तत्त्वज्ञानाचा आधारस्तंभ आहेत आणि मोक्षमार्ग स्पष्ट करतात.

• जीव (Jiva)

चेतन अस्तित्व म्हणजे जीव. आत्मा हा जीव आहे. जीव हा ज्ञान, दर्शन, सुख आणि शक्ती या गुणांनी युक्त असतो. जैन दर्शननुसार, प्रत्येक सजीव प्राण्यात आत्मा असतो, जो अविनाशी आणि अमर आहे.

• अजीव (Ajiva)

अचेतन आणि निर्जीव पदार्थ म्हणजे अजीव. यात पुद्गल (पदार्थ), धर्म (गतिशीलतेचे माध्यम), अधर्म (स्थिरतेचे माध्यम), आकाश (जागा) आणि काल (वेळ) यांचा समावेश होतो. अजीव पदार्थ आत्म्याला कर्मबंधनात अडकण्यास कारणीभूत ठरतात, परंतु ते स्वतः निर्जीव असतात.

• आस्रव (Asrava)

कर्मांचे आत्म्याकडे आकर्षित होणे किंवा कर्मकणांचा आत्म्याकडे ओघ म्हणजे आस्रव. मन, वचन आणि शरीराच्या क्रियांद्वारे नवीन कर्म आत्म्याकडे येतात.

• बंध (Bandha)

आस्रवामुळे जे कर्मकण आत्म्याला चिकटतात, त्याला 'बंध' म्हणतात. या कर्मबंधनामुळे आत्मा जन्म-मृत्यूच्या चक्रात अडकतो आणि सुख-दुःख अनुभवतो.

• संवर (Samvara)

नवीन कर्मकणांचा आत्म्याकडे येणारा ओघ थांबवणे म्हणजे संवर. हे तपस्या, ध्यान, संयम आणि योग्य आचरणाने साध्य होते.

• निर्जरा (Nirjara)

आत्म्याला चिकटलेली जुनी कर्मे झडून जाणे किंवा नष्ट होणे म्हणजे निर्जरा. ही प्रक्रिया तपस्या, उपवास आणि प्रायश्चित्तासारख्या कठोर साधनांद्वारे होते.

• मोक्ष (Moksha)

जेव्हा आत्मा सर्व कर्मांपासून पूर्णपणे मुक्त होतो, तेव्हा त्याला मोक्ष प्राप्त होतो. मोक्ष म्हणजे आत्म्याचे त्याच्या शुद्ध, स्वाभाविक आणि अनंत आनंदमय स्थितीत परत येणे. मोक्ष प्राप्त झाल्यावर आत्मा जन्म-मृत्यूच्या चक्रातून पूर्णपणे मुक्त होतो.

या सप्ततत्त्वांव्यतिरिक्त, जैन दर्शनात 'त्रिरत्न' (तीन रत्न) यालाही अत्यंत महत्त्व दिले जाते, जे मोक्षमार्गाचे व्यावहारिक स्वरूप आहे:

• सम्यग्दर्शन (Right Faith): जैन तत्त्वांवर आणि तीर्थंकरांवर दृढ विश्वास ठेवणे.
• सम्यग्ज्ञान (Right Knowledge): जीव, अजीव इत्यादी तत्त्वांचे योग्य आणि अचूक ज्ञान असणे.
• सम्यक्चारित्र (Right Conduct): योग्य ज्ञान आणि श्रद्धेनुसार आचरण करणे (यात अहिंसा, सत्य, अस्तेय, ब्रह्मचर्य आणि अपरिग्रह या पंचमहाव्रतांचा समावेश होतो).