सूक्ष्म अर्थशास्त्र (Microeconomics) हे अर्थशास्त्राचे एक असे क्षेत्र आहे जे वैयक्तिक ग्राहक, कुटुंबे आणि कंपन्यांसारख्या लहान घटकांच्या आर्थिक वर्तनाचा अभ्यास करते. सूक्ष्म अर्थशास्त्रातील काही महत्त्वाच्या संकल्पना खालीलप्रमाणे आहेत:

1. मागणी आणि पुरवठा (Demand and Supply):

• मागणी: विशिष्ट किंमतीला एखाद्या वस्तूची किंवा सेवेची किती मागणी आहे हे दर्शवते. मागणी अनेक घटकांवर अवलंबून असते, जसे की वस्तूची किंमत, लोकांचे उत्पन्न आणि sel রুची.
• पुरवठा: विशिष्ट किंमतीला बाजारात वस्तू किंवा सेवा किती उपलब्ध आहेत हे दर्शवते. पुरवठा वस्तूच्या उत्पादनावर आणि खर्चावर अवलंबून असतो.
• संतुलन: मागणी आणि पुरवठा जेथे जुळतात, तो समतोल बिंदू असतो, जिथे किंमत आणि वस्तूंची मात्रा निश्चित होते.

2. उपयोगिता (Utility):

• उपयोगिता म्हणजे एखाद्या वस्तूमुळे ग्राहकाला मिळणारे समाधान. ग्राहक नेहमी जास्तीत जास्त उपयोगिता मिळवण्याचा प्रयत्न करतो.

3. उत्पादन खर्च (Production Cost):

• वस्तूचे उत्पादन करण्यासाठी येणारा खर्च म्हणजे उत्पादन खर्च. यात कच्चा माल, कामगारांचे वेतन आणि इतर खर्चांचा समावेश होतो.

4. बाजार रचना (Market Structure):

• बाजार रचना म्हणजे बाजारात किती कंपन्या आहेत आणि त्यांची स्पर्धा किती आहे हे दर्शवते.
• पूर्ण स्पर्धा (Perfect Competition), मक्तेदारी (Monopoly), आणि अल्पसंख्यकांची मक्तेदारी (Oligopoly) हे बाजाराचे काही प्रकार आहेत.

5. किंमत लवचिकता (Price Elasticity):

• किंमत लवचिकता म्हणजे किंमतीतील बदलामुळे मागणी आणि पुरवठ्यात किती बदल होतो हे मापते.

6. कल्याणकारी अर्थशास्त्र (Welfare Economics):

• कल्याणकारी अर्थशास्त्र हे समाजाच्या आर्थिक कल्याणाचा अभ्यास करते.

7. गेम थिअरी (Game Theory):

• गेम थिअरी हे धोरणात्मक निर्णय घेण्याचे विश्लेषण करते, जेथे प्रत्येक व्यक्तीचा निर्णय इतरांच्या निर्णयावर अवलंबून असतो.

सूक्ष्म अर्थशास्त्र आपल्याला हे समजून घेण्यास मदत करते की व्यक्ती आणि कंपन्या निर्णय कसे घेतात आणि बाजारात संसाधनांचे वाटप कसे होते.