सूक्ष्म अर्थशास्त्र (Microeconomics) हे अर्थशास्त्राचे एक असे क्षेत्र आहे जे वैयक्तिक ग्राहक, कुटुंबे आणि व्यवसाय कसे निर्णय घेतात आणि बाजारात संसाधनांचे वाटप कसे करतात याचा अभ्यास करते. सूक्ष्म अर्थशास्त्रातील काही महत्त्वाच्या संकल्पना खालीलप्रमाणे आहेत:

• मागणी आणि पुरवठा (Demand and Supply): मागणी म्हणजे विशिष्ट किंमतीला वस्तू किंवा सेवा खरेदी करण्याची ग्राहकांची इच्छा आणि क्षमता. पुरवठा म्हणजे विशिष्ट किंमतीला वस्तू किंवा सेवा विक्रीसाठी उपलब्ध करण्याची उत्पादकांची इच्छा. मागणी आणि पुरवठा यांच्यातील आंतरक्रियेतून वस्तू आणि सेवांची किंमत निश्चित होते.
• उपभोक्ता वर्तन (Consumer Behavior): ग्राहक त्यांच्या गरजा आणि इच्छा पूर्ण करण्यासाठी वस्तू आणि सेवा कशा खरेदी करतात आणि वापरतात याचे विश्लेषण केले जाते. यात उपयोगिता (Utility), सीमांत उपयोगिता (Marginal Utility) आणि मागणीची लवचिकता (Elasticity of Demand) यांसारख्या संकल्पनांचा अभ्यास केला जातो.
• उत्पादन आणि खर्च (Production and Costs): वस्तू आणि सेवांचे उत्पादन कसे केले जाते आणि त्यासाठी किती खर्च येतो याचे विश्लेषण केले जाते. यात उत्पादन फलन (Production Function), खर्चाचे प्रकार (Fixed Costs, Variable Costs) आणि उत्पादन खर्च (Cost of Production) यांचा अभ्यास केला जातो.
• बाजारांचे प्रकार (Types of Markets): सूक्ष्म अर्थशास्त्र विविध प्रकारच्या बाजारांचे विश्लेषण करते, जसे की पूर्ण स्पर्धा (Perfect Competition), मक्तेदारी (Monopoly), मक्तेदारीयुक्त स्पर्धा (Monopolistic Competition) आणि अल्प विक्रेता बाजार (Oligopoly). प्रत्येक बाजारात वस्तू आणि सेवांची किंमत आणि उपलब्धता कशी निश्चित होते हे पाहिले जाते.
• कल्याणकारी अर्थशास्त्र (Welfare Economics): समाजाच्या आर्थिक कल्याणाचे विश्लेषण केले जाते. यात Pareto efficiency आणि सामाजिक कल्याण फलन (Social Welfare Function) यांसारख्या संकल्पनांचा अभ्यास केला जातो.
• सरकारी हस्तक्षेप (Government Intervention): सरकार कर (Taxes), अनुदान (Subsidies) आणि नियमन (Regulations) वापरून बाजारात हस्तक्षेप कसा करते आणि त्याचा परिणाम काय होतो याचे विश्लेषण केले जाते.

सूक्ष्म अर्थशास्त्र आपल्याला हे समजून घेण्यास मदत करते की व्यक्ती आणि व्यवसाय कसे निर्णय घेतात आणि त्यांचे निर्णय बाजारावर कसा परिणाम करतात.