सामाजिक व सांस्कृतिक इतिहास लेखन पद्धत:
सामाजिक इतिहास:
उद्भव: सामाजिक इतिहास 1960 च्या दशकात फ्रान्समध्ये 'अॅनल्स स्कूल' या इतिहासकारांच्या गटाने सुरू केला.
ध्येय: समाजातील सामान्य लोकांचे जीवन, त्यांचे संबंध, आणि सामाजिक संरचनांचा अभ्यास करणे.
अभ्यास क्षेत्र: जात, वर्ग, लिंग, कुटुंब, आणि रोजच्या जीवनातील घटना यांवर लक्ष केंद्रित केले जाते.
उदाहरण: ग्रामीण जीवन, शहरीकरण, सामाजिक चळवळी, आणि लोकांचे व्यवसाय.
सांस्कृतिक इतिहास:
उद्भव: 1980 च्या दशकात सामाजिक इतिहासाच्या अभ्यासानंतर सांस्कृतिक इतिहास विकसित झाला.
ध्येय: संस्कृती, कला, साहित्य, आणि लोकांच्या विचारधारांचा अभ्यास करणे.
अभ्यास क्षेत्र: लोकांच्या श्रद्धा, मूल्ये, चालीरीती, आणि कला यांवर लक्ष केंद्रित केले जाते.
उदाहरण: धार्मिक प्रथा, उत्सव, कला आणि साहित्य, लोकांच्या कल्पना आणि विचारधारा.
सामाजिक व सांस्कृतिक इतिहास लेखनाची वैशिष्ट्ये:
सर्वांगीण दृष्टीकोन: या दोन्ही पद्धती इतिहास लेखनात सर्वांगीण दृष्टीकोन ठेवतात. केवळ राजकीय घटनांवर लक्ष न देता, समाज आणि संस्कृतीच्या विविध पैलूंचा विचार करतात.
सामान्य लोकांवर लक्ष: इतिहास लेखनात सामान्य लोकांचे जीवन आणि त्यांचे अनुभव महत्त्वाचे मानले जातात.
आंतरdisciplinary दृष्टीकोन: सामाजिक आणि सांस्कृतिक इतिहास लेखनात समाजशास्त्र, मानवशास्त्र, आणि इतर सामाजिक विज्ञानांचा वापर केला जातो.
विविध स्त्रोतांचा वापर: पारंपरिक कागदपत्रांव्यतिरिक्त, लोककथा, मौखिक इतिहास, कला, साहित्य, आणि रोजच्या वापरातील वस्तूंचा वापर केला जातो.
उदाहरण:
मराठी समाजातील जाती व्यवस्था:
जातीव्यवस्थेचा सामाजिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोन अभ्यासणे.
महाराष्ट्रातील वारकरी संप्रदाय:
वारकरी संप्रदायाचा सामाजिक आणि सांस्कृतिक प्रभाव अभ्यासणे.
अधिक माहितीसाठी आपण ही वेबसाईट्स बघू शकता: