1 उत्तर
1
answers
मूलभूत हक्कांच्या संरक्षणाच्या दृष्टीने न्यायदान मंडळाचे कार्य स्पष्ट करा?
0
Answer link
मूलभूत हक्कांच्या संरक्षणाच्या दृष्टीने न्यायदान मंडळाचे कार्य:
- न्यायालयीन पुनरावलोकन (Judicial Review): न्यायपालिका कायदे आणि कार्यकारी आदेशांचे पुनरावलोकन करू शकते. जर ते मूलभूत हक्कांचे उल्लंघन करत असतील, तर न्यायालय त्यांना अवैध ठरवू शकते.
- हेबिअस कॉर्पस (Habeas Corpus): जर एखाद्या व्यक्तीला बेकायदेशीरपणे अटक करण्यात आली असेल, तर न्यायालय हेबिअस कॉर्पसच्या माध्यमातून त्या व्यक्तीला मुक्त करू शकते.
- Mandamus (परमादेश): जर एखादे सार्वजनिक पद धारण करणारी व्यक्ती आपले कर्तव्य योग्यरित्या पार पाडत नसेल, तर न्यायालय त्या व्यक्तीला त्याचे कर्तव्य बजावण्याचा आदेश देऊ शकते.
- Prohibition (प्रतिषेध): कनिष्ठ न्यायालय त्यांच्या अधिकारक्षेत्राच्या बाहेर जाऊन काही कार्यवाही करत असेल, तर उच्च न्यायालय त्यांना ते थांबवण्याचा आदेश देऊ शकते.
- Certiorari (उत्प्रेषण): कनिष्ठ न्यायालयाने एखादा निर्णय दिला, जो कायद्याच्या विरोधात आहे, तर उच्च न्यायालय तो निर्णय रद्द करू शकते.
भारतामध्ये, सर्वोच्च न्यायालय आणि उच्च न्यायालये मूलभूत हक्कांचे संरक्षक म्हणून काम करतात. अनुच्छेद 32 नुसार, मूलभूत हक्कांचे उल्लंघन झाल्यास कोणताही नागरिक थेट सर्वोच्च न्यायालयात दाद मागू शकतो.
अधिक माहितीसाठी, आपण हे दुवे पाहू शकता: Lawctopus - Fundamental Rights and Judicial Review आणि Drishti IAS - Judicial Review in India