1 उत्तर
1
answers
भारतीय राज्यघटनेतील मूलभूत हक्क कोणते आहेत?
0
Answer link
भारतीय राज्यघटनेने नागरिकांना मूलभूत हक्क प्रदान केले आहेत. हे हक्क खालीलप्रमाणे आहेत:
- समानतेचा हक्क: कायद्यासमोर समानता आणि कायद्याचे समान संरक्षण (कलम १४). धर्म, वंश, जात, लिंग किंवा जन्मस्थान या आधारावर कोणताही भेदभाव नाही (कलम १५). सार्वजनिक नोकऱ्यांमध्ये समान संधी (कलम १६). अस्पृश्यता निवारण (कलम १७). पदव्यांची समाप्ती (कलम १८).
- स्वातंत्र्याचा हक्क: भाषण आणि अभिव्यक्ती स्वातंत्र्य, शांततापूर्ण आणि नि:शस्त्रपणे एकत्र येण्याचा अधिकार, संघटना किंवा युनियन बनवण्याचा अधिकार, भारताच्या राज्यक्षेत्रात मुक्तपणे फिरण्याचा अधिकार, भारताच्या कोणत्याही भागात राहण्याचा आणि स्थायिक होण्याचा अधिकार आणि कोणताही व्यवसाय, व्यापार किंवा धंदा करण्याचा अधिकार (कलम १९).
- शोषणाविरुद्धचा हक्क: माणसांचा व्यापार आणि वेठबिगारी तसेच कोणत्याही प्रकारचे सक्तीचे काम निषिद्ध (कलम २३). १४ वर्षांखालील मुलांना कारखाने, खाणी किंवा इतर धोकादायक कामांमध्ये कामावर ठेवण्यास मनाई (कलम २४).
- धर्म स्वातंत्र्याचा हक्क: प्रत्येक व्यक्तीला कोणताही धर्म स्वीकारण्याचा, आचरणात आणण्याचा आणि त्याचा प्रचार करण्याचा अधिकार (कलम २५). धार्मिक వ్యవ्हार व्यवस्थापित करण्याचा अधिकार (कलम २६). कोणत्याही विशिष्ट धर्माला प्रोत्साहन देण्यासाठी कर भरण्यापासून सूट (कलम २७). धार्मिक शिक्षण किंवा उपासनास्थळांमध्ये उपस्थित राहण्याबाबत स्वातंत्र्य (कलम २८).
- सांस्कृतिक आणि शैक्षणिक हक्क: अल्पसंख्याकांना त्यांच्या भाषेचे, लिपीचे आणि संस्कृतीचे जतन करण्याचा अधिकार (कलम २९). शैक्षणिक संस्था स्थापन करण्याचा आणि त्यांचे प्रशासन करण्याचा अल्पसंख्याकांचा अधिकार (कलम ३०).
- घटनात्मक उपायांचा हक्क: मूलभूत हक्कांचे उल्लंघन झाल्यास सर्वोच्च न्यायालयात दाद मागण्याचा हक्क (कलम ३२).
हे मूलभूत हक्क भारतीय नागरिकांच्या जीवनातील महत्त्वपूर्ण भाग आहेत आणि त्यांचे संरक्षण करणे शासनाचे कर्तव्य आहे.
अधिक माहितीसाठी: