1945 ते 1960 हा कालखंड मराठी कथेच्या इतिहासात महत्वाचा मानला जातो. या काळात अनेक नवीन लेखक उदयास आले आणि त्यांनी विविध विषयांवर लेखन केले. दुसऱ्या महायुद्धाचा प्रभाव, सामाजिक आणि राजकीय बदल, आणि मानवी जीवनातील गुंतागुंत यांसारख्या विषयांवर कथा लिहिल्या गेल्या.

• वि. वा. शिरवाडकर: त्यांच्या कथांमधून सामाजिक अन्याय आणि मानवी भावनांचे चित्रण आढळते.
• पु. भा. भावे: मध्यमवर्गीय जीवनातील समस्या व नैतिक मूल्यांचा संघर्ष त्यांनी आपल्या कथांमधून मांडला.
• गंगाधर गाडगीळ: त्यांच्या कथांमधून आधुनिक जीवनातील विसंगती आणि मानवी संबंधांतील ताणतणाव दिसून येतात.
• व्यंकटेश माडगूळकर: ग्रामीण जीवनाचे वास्तववादी चित्रण त्यांनी आपल्या कथांमधून केले.
• अण्णाभाऊ साठे: दलित जीवनातील वेदना आणि सामाजिक विषमतेवर त्यांनी आपल्या लेखणीतून प्रकाश टाकला.

• सामाजिक वास्तव: या काळात समाजात असलेले जातीभेद, गरिबी आणि अन्याय यांसारख्या समस्यांवर कथा लिहिल्या गेल्या.
• राजकीय जागृती: स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर समाजात एक नवीन विचारसरणी उदयास आली, ज्याने राजकीय आणि सामाजिक बदलांना प्रोत्साहन दिले.
• मानवी संबंध: या काळात मानवी भावना, प्रेम, आणि नातेसंबंधातील गुंतागुंत यावर आधारित कथा लिहिल्या गेल्या.
• ग्रामीण जीवन: खेड्यातील जीवनशैली, तेथील लोकांचे संघर्ष आणि निसर्गाशी असलेले त्यांचे संबंध यावर आधारित कथा खूप लोकप्रिय झाल्या.

या कालखंडातील कथांनी मराठी साहित्यात एक महत्वाचे योगदान दिले. या कथांमुळे समाजाला नवीन दिशा मिळाली आणि लोकांच्या मनात सामाजिक जाणीव जागृत झाली.