जालियनवाला बाग हत्याकांड, ज्याला अमृतसर हत्याकांड म्हणूनही ओळखले जाते, 13 एप्रिल 1919 रोजी घडले. या दिवशी, ब्रिटीश सैनिकांनी अमृतसर, पंजाबमधील जालियनवाला बाग येथे जमलेल्या हजारो निशस्त्र भारतीयांवर गोळीबार केला.

पार्श्वभूमी:

• पहिला महायुद्धानंतर ब्रिटीश सरकारने भारतातील राजकीय असंतोष दडपण्यासाठी अनेक कठोर कायदे लागू केले.
• या कायद्यांविरुद्ध भारतीयांमध्ये असंतोष वाढत होता.
• 13 एप्रिल 1919 रोजी बैसाखीच्या दिवशी, अमृतसरच्या जालियनवाला बाग येथे हजारो लोक जमा झाले होते.
• या सभेला विरोध करण्यासाठी जनरल डायरने सैनिकांना गोळीबार करण्याचे आदेश दिले.

घटना:

• जालियनवाला बाग हे walled garden होते आणि बाहेर पडण्यासाठी फक्त एक अरुंद मार्ग होता.
• जनरल डायरने कोणत्याही चेतावणीशिवाय सैनिकांना गोळीबार करण्याचे आदेश दिले.
• सैनिक अंदाधुंद गोळीबार करत राहिले, ज्यात अनेक लोक मारले गेले.
• सरकारी आकडेवारीनुसार, 379 लोक मारले गेले आणि 1200 हून अधिक जखमी झाले, परंतु प्रत्यक्ष मृतांची संख्या यापेक्षा जास्त असण्याची शक्यता आहे.

परिणाम:

• या घटनेमुळे संपूर्ण भारतात संतापाची लाट उसळली.
• या घटनेनंतर, भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याला अधिक गती मिळाली.
• जालियनवाला बाग हत्याकांडाने ब्रिटीश राजवटीचा क्रूर चेहरा उघड केला.

महत्व:

• जालियनवाला बाग हत्याकांड हे भारतीय इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण आणि दुःखद घटना आहे.
• हे हत्याकांड ब्रिटीश शासनाच्या क्रूरतेचे प्रतीक आहे.
• या घटनेने भारतीयांना स्वातंत्र्यलढ्यात अधिक सक्रिय होण्यास प्रवृत्त केले.

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील दुवे पाहू शकता:

• Encyclopædia Britannica
• Historic UK