1 उत्तर
1
answers
भारतीय राज्यघटनेची वैज्ञानिक व ऐतिहासिक वैशिष्ट्ये विशद करा?
0
Answer link
भारतीय राज्यघटनेची वैज्ञानिक व ऐतिहासिक वैशिष्ट्ये:
वैज्ञानिक वैशिष्ट्ये:
- सर्वात मोठी लिखित राज्यघटना: भारतीय राज्यघटना जगातील सर्वात मोठी लिखित राज्यघटना आहे. यात ३९५ अनुच्छेद, २२ भाग आणि १२ अनुसूची आहेत.
- विविध स्त्रोतांकडून घेतलेले: भारतीय राज्यघटनेतील तरतुदी विविध देशांच्या राज्यघटनांमधून घेण्यात आल्या आहेत. उदाहरणार्थ, मूलभूत अधिकार अमेरिकेच्या राज्यघटनेतून, तर संसदीय प्रणाली ब्रिटनच्या राज्यघटनेतून घेतली आहे.
- लवचिक आणि कठोर: भारतीय राज्यघटना अंशतः लवचिक आणि अंशतः कठोर आहे. काही तरतुदी साध्या बहुमताने बदलल्या जाऊ शकतात, तर काही तरतुदींसाठी विशेष बहुमत आणि राज्यांची मान्यता आवश्यक असते.
- धर्मनिरपेक्ष: भारतीय राज्यघटना धर्मनिरपेक्ष आहे. कोणताही धर्म राज्याचा अधिकृत धर्म नाही. सर्व नागरिकांना आपापल्या धर्माचे पालन करण्याचे स्वातंत्र्य आहे.
- लोकतांत्रिक: भारत एक लोकशाही प्रजासत्ताक आहे. जनता निवडणुकीद्वारे आपले प्रतिनिधी निवडते आणि ते सरकार चालवतात.
- मूलभूत अधिकार: राज्यघटनेने नागरिकांना मूलभूत अधिकार प्रदान केले आहेत, ज्यामुळे त्यांचे स्वातंत्र्य आणि समानता सुनिश्चित होते.
- मार्गदर्शक तत्त्वे: राज्यघटनेत मार्गदर्शक तत्त्वांचा समावेश आहे, जी सरकारला धोरणे ठरवताना मार्गदर्शन करतात.
ऐतिहासिक वैशिष्ट्ये:
- भारतीय स्वातंत्र्य कायदा, १९४७: या कायद्याने भारताला स्वातंत्र्य मिळाले आणि संविधान सभेला नवीन राज्यघटना बनवण्याचा अधिकार मिळाला.
- १९३५ चा भारत सरकार कायदा: या कायद्यातील अनेक तरतुदी भारतीय राज्यघटनेत समाविष्ट करण्यात आल्या आहेत.
- संविधान सभा: भारतीय राज्यघटना संविधान सभेने तयार केली. या सभेत विविध क्षेत्रांतील आणि प्रांतांतील सदस्यांचा समावेश होता.
- ऐतिहासिक अनुभव: भारतीय राज्यघटना तयार करताना ऐतिहासिक अनुभव आणि भूतकाळातील चुका विचारात घेतल्या गेल्या.
- सामाजिक न्याय: राज्यघटनेत सामाजिक न्यायावर भर देण्यात आला आहे. दुर्बळ आणि मागासलेल्या वर्गांसाठी विशेष तरतुदी करण्यात आल्या आहेत.