भांडवलशाही एक आर्थिक प्रणाली आहे ज्यामध्ये उत्पादन आणि वितरणाची साधने खाजगी मालकीची असतात. या प्रणालीत, व्यक्ती आणि कॉर्पोरेशन्स नफा मिळवण्यासाठी वस्तू आणि सेवांचे उत्पादन करतात. भांडवलशाहीमध्ये, बाजारपेठेत मागणी आणि पुरवठा यांच्या आधारावर किमती ठरतात आणि सरकारचा हस्तक्षेप कमी असतो.

• खाजगी मालकी: उत्पादनाची साधने (जसे की कारखाने, जमीन, आणि नैसर्गिक संसाधने) व्यक्ती किंवा खाजगी संस्थांच्या मालकीची असतात.
• नफ्याचे ध्येय: उत्पादक वस्तू आणि सेवा विकून नफा मिळवण्याचा प्रयत्न करतात.
• स्पर्धा: अनेक उत्पादक आणि विक्रेते असल्यामुळे बाजारपेठेत स्पर्धा असते, ज्यामुळे चांगले उत्पादन आणि कमी किमती मिळवण्यास मदत होते.
• मुक्त बाजारपेठ: किमती आणि उत्पादन सरकारद्वारे नियंत्रित केले जात नाही, तर ते मागणी आणि पुरवठ्यानुसार ठरतात.
• गुंतवणूक: नफा मिळवण्यासाठी भांडवलाची गुंतवणूक केली जाते.

भांडवलशाहीचे फायदे:

• आर्थिक विकास: स्पर्धा आणि नफ्याच्या प्रेरणेमुळे जलद आर्थिक विकास होतो.
• नवीनता: चांगले उत्पादन बनवण्यासाठी सतत नवीन कल्पना आणि तंत्रज्ञान वापरले जातात.
• निवडीचे स्वातंत्र्य: ग्राहक आणि उत्पादक दोघांनाही आपल्या आवडीनुसार निवड करण्याचे स्वातंत्र्य असते.

• असमानता: काही लोकांकडे जास्त संपत्ती जमा होते, ज्यामुळे आर्थिक विषमता वाढते.
• नैसर्गिक संसाधनांचा ऱ्हास: नफ्याच्या हव्यासापोटी नैसर्गिक संसाधनांचा जास्त वापर केला जातो, ज्यामुळे पर्यावरणाची हानी होते.
• आर्थिक अस्थिरता: बाजारपेठेत तेजी आणि मंदीचे चक्र वारंवार येतात, ज्यामुळे आर्थिक अस्थिरता निर्माण होते.

अधिक माहितीसाठी काही उपयुक्त स्रोत:

1. Investopedia: Capitalism
2. Wikipedia: Capitalism