हिंदी भाषा ही जगातील सर्वाधिक बोलल्या जाणाऱ्या भाषांपैकी एक आहे. तिचा उगम आणि विकास अनेक टप्प्यांतून झाला आहे, जो खालीलप्रमाणे आहे:

1. प्राचीन भारतीय आर्य भाषा:

   • हिंदी भाषेचा मूळ उगम प्राचीन भारतीय आर्य भाषांपासून (Indo-Aryan languages) झाला आहे. ह्या भाषांमध्ये संस्कृत सर्वात महत्त्वाची मानली जाते.

2. मध्ययुगीन भारतीय आर्य भाषा:

   • प्राकृत भाषा: संस्कृतमधून प्राकृत भाषा विकसित झाली.
   • अपभ्रंश: प्राकृत भाषांनंतर अपभ्रंश भाषा उदयास आली. हिंदी भाषेचा विकास शौरसेनी अपभ्रंश भाषेमधून झाला आहे.

3. आधुनिक भारतीय आर्य भाषा:

   • हिंदी: शौरसेनी अपभ्रंशमधून हिंदी भाषा विकसित झाली.
   • खडी बोली: हिंदीतील खडी बोली भाषेचा वापर सुरू झाला आणि ती साहित्याची भाषा बनली.

4. हिंदी साहित्याचा विकास:

   • मध्ययुगात संत कवींनी हिंदी भाषेत रचना केल्या, ज्यामुळे भाषेचा प्रसार झाला.
   • आधुनिक काळात हिंदी गद्य आणि पद्य साहित्यात खूप विकास झाला. अनेक लेखकांनी आणि कवींनी हिंदीला समृद्ध केले.

5. स्वातंत्र्यानंतर हिंदी:

   • 1949 मध्ये हिंदीला भारताची राजभाषा म्हणून मान्यता मिळाली.
   • आज हिंदी भाषा शिक्षण, प्रशासन, साहित्य आणि प्रसारमाध्यमांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते.