• शून्य परिकल्पना (Null Hypothesis):

  दोन চল मध्‍ये कोणताही संबंध नाही असे सांगितले जाते. संशोधक ही परिकल्पना खोटी ठरवण्याचा प्रयत्न करतो.

  उदाहरण: औषध X चा रक्तदाबावर कोणताही परिणाम होत नाही.

• वैकल्पिक परिकल्पना (Alternative Hypothesis):

  दोन চল मध्‍ये संबंध आहे असे सांगितले जाते. संशोधक ही परिकल्पना खरी ठरवण्याचा प्रयत्न करतो.

  उदाहरण: औषध X चा रक्तदाब कमी होतो.

• दिशात्मक परिकल्पना (Directional Hypothesis):

  दोन চল मध्‍ये कोणता आणि कसा संबंध आहे हे निश्चितपणे सांगितले जाते.

  उदाहरण: औषध X रक्तदाब कमी करते.

• अदिशात्मक परिकल्पना (Non-directional Hypothesis):

  दोन চল मध्‍ये संबंध आहे, पण तो कसा आहे हे निश्चितपणे सांगितले जात नाही.

  उदाहरण: औषध X चा रक्तदाबावर परिणाम होतो.

हे मुख्य प्रकार आहेत आणि संशोधनाच्या गरजेनुसार यात बदल केला जाऊ शकतो.