पाण्यामध्ये गूळ विरघळण्याचा पाणी गोड का होतो

पाण्यामध्ये पोटॅशियम परमॅग्नेटचे स्फटिक टाकल्यावर ते पाण्यात विरघळतात त्यामुळे पाण्याला रंग येतो.  पाण्यामध्ये गुळ टाकून चमच्याने ते पाणी ढवळले तर पाणी गोड का लागते? पाण्यामध्ये गुळ टाकून चमच्याने ते पाणी ढवल्यास गुळ त्या पाण्यामध्ये विरघळतो आणि पाणी गोड लागते.

गुळामध्ये बऱ्याच प्रमाणात साखर (सुक्रोज) असते. कधीकधी तिचे प्रमाण शेकडा ९० पेक्षा अधिक असते. त्याशिवाय थोड्या प्रमाणात ग्लुकोज व फ्रुक्टोज, खनिज लवणे ही द्रव्ये सापडतात. यात पाण्याचाही थोडा अंश असतो. तो ऋतुमानाप्रमाणे कमी जास्त होतो. गुळाचे रासायनिक पृथःकरण सर्वसाधारणपणे पुढीलप्रमाणे असते : साखर ६५ ते ८५%, ग्लुकोज आणि फ्रुक्टोज १० ते १५%, खनिज लवणे (रक्षा) २·५% आणि जलांश ३ ते ५%. यांशिवाय कॅरोटीन २८० आंतरराष्ट्रीय एकके /१०० ग्रॅ., निकोटिनिक अम्ल १·० मिग्रॅ. / १०० ग्रॅ. तसेच कॅल्शियम, फॉस्फरस, लोह व तांबे हीदेखील थोड्या प्रमाणात आढळतात. गुळाचे कॅलरी मूल्य दर १०० ग्रॅमला ३६५ इतके आहे.

पाण्यामध्ये गूळ विरघळल्याने पाणी गोड होतो याचे कारण म्हणजे गूळ हा एक साखर आहे. साखरमध्ये साखरेचे अणू असतात जे पाण्याशी आकर्षित होतात. जेव्हा गूळ पाण्यात विरघळतो तेव्हा साखरेचे अणू पाण्याच्या अणूंशी जोडले जातात. हे साखरेचे अणू पाण्यातील चव कॅप्सूलशी देखील जोडले जातात, ज्यामुळे पाणी गोड चवते.

गूळ हा एक प्रकारचा कार्बोहायड्रेट आहे जो साखरेच्या अणूंपासून बनलेला असतो. साखरेचे अणू दोन प्रकारचे असतात: ग्लुकोज आणि फ्रुक्टोज. जेव्हा गूळ पाण्यात विरघळतो तेव्हा ग्लुकोज आणि फ्रुक्टोजचे अणू पाण्याच्या अणूंशी जोडले जातात. हे अणू पाण्यातील चव कॅप्सूलशी देखील जोडले जातात, ज्यामुळे पाणी गोड चवते.

गूळचे प्रमाण पाण्यात विरघळल्याने पाण्याची गोडी वाढते. गूळचे प्रमाण जास्त असेल तर पाणी अधिक गोड होईल.

गूळ पाण्यात विरघळण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

गूळचे कण पाण्याच्या अणूंशी आकर्षित होतात.

गूळचे कण पाण्याच्या अणूंच्या थरात गोळा होतात.

गूळचे कण पाण्यात विरघळतात आणि साखरेचे अणू पाण्याच्या अणूंशी जोडले जातात.

साखरेचे अणू पाण्यातील चव कॅप्सूलशी देखील जोडले जातात.

पाणी गोड चवते.

गूळ पाण्यात विरघळण्यास वेळ लागतो. गूळचे प्रमाण जास्त असेल तर गूळ पाण्यात विरघळण्यास जास्त वेळ लागेल. गूळ पाण्यात विरघळवण्यासाठी तुम्ही गरम पाणी देखील वापरू शकता. गरम पाण्यात गूळ सहज विरघळतो.

पाण्यामध्ये गूळ विरघळल्यावर पाणी गोड होण्याची काही कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. रासायनिक क्रिया: गूळ हा मुख्यतः सुक्रोज (sucrose) नावाच्या साखरेने बनलेला असतो. जेव्हा गूळ पाण्यात विरघळतो, तेव्हा सुक्रोजचे रेणू पाण्यामध्ये मिसळतात.
2. चव: सुक्रोजचे रेणू आपल्या जिभेवरील स्वाद ग्रंथींना (taste buds) उत्तेजित करतात. या उत्तेजनामुळे आपल्याला गोड चव जाणवते.
3. विलयन: गूळ पाण्यात विरघळताना त्याचे लहान कणांमध्ये रूपांतर होते. हे कण पाण्यामध्ये एकसमान रीतीने पसरतात, त्यामुळे प्रत्येक घोटात गोडवा जाणवतो.

साध्या भाषेत सांगायचे झाल्यास, गूळ विरघळल्याने साखरेचे रेणू सर्वत्र पसरतात आणि त्यामुळे पाणी गोड लागते.

अधिक माहितीसाठी आपण रसायनशास्त्रावरील पुस्तके किंवा विश्वसनीय वेबसाइट्स वापरू शकता.