शरीरात नियंत्रण ठेवण्याचे कार्य कोण करते?
शरीरात नियंत्रण ठेवण्याचे कार्य खालील प्रकारे केले जाते:
1. मज्जासंस्था (Nervous System):
मज्जासंस्था ही शरीरातील अत्यंत महत्त्वाची संस्था आहे. हे मेंदू,spinal cord (पाठीचा कणा), आणि nerves (मज्जातंतू) यांच्याद्वारे बनलेली असते.
- मेंदू: मेंदू हा शरीराचा control center आहे. तो विचार करणे, निर्णय घेणे, आणि हालचाल करणे यांसारख्या कार्यांना नियंत्रित करतो.
- Spinal Cord (पाठीचा कणा): मेंदू आणि शरीराच्या इतर भागांमध्ये माहिती पोहोचवण्याचे कार्य spinal cord करतो.
- Nerves (मज्जातंतू): ह्या मेंदू आणि spinal cord पासून शरीराच्या प्रत्येक भागापर्यंत माहिती पोहोचवतात.
2. अंतःस्रावी संस्था (Endocrine System):
ही संस्था hormones (संप्रेरक) नावाचे रासायनिक संदेशवाहक तयार करते. हे संप्रेरक रक्ताद्वारे शरीराच्या विविध भागांमध्ये पोहोचतात आणि शरीराच्या कार्यांना नियंत्रित करतात.
- ग्रंथी (Glands): अंतःस्रावी संस्थेमध्ये pituitary gland, thyroid gland, adrenal glands, pancreas, आणि reproductive glands (gonads) यांचा समावेश होतो. ह्या ग्रंथी वेगवेगळ्या प्रकारचे hormones तयार करतात.
- Hormones (संप्रेरक): Hormones वाढ, चयापचय, प्रजनन, आणि mood (मनःस्थिती) यांसारख्या कार्यांना नियंत्रित करतात.
3. Immune System (रोगप्रतिकारशक्ती संस्था):
शरीराला रोगांपासून वाचवण्यासाठी immune system कार्य करते. यात पांढऱ्या रक्त पेशी (white blood cells) आणि इतर अवयवांचा समावेश असतो, जे शरीरात प्रवेश करणाऱ्या हानिकारक bacteria (जीवाणू) आणि viruses (विषाणू) यांच्याशी लढतात.
4. श्वसन संस्था (Respiratory System):
श्वसन संस्थेमध्ये नाक, trachea (श्वासनलिका), आणि lungs (फुफ्फुसे) यांचा समावेश होतो. ह्या संस्थेचे मुख्य कार्य म्हणजे श्वासाद्वारे oxygen (ऑक्सिजन) घेणे आणि carbon dioxide (कार्बन डायऑक्साईड) बाहेर टाकणे.
5. रक्ताभिसरण संस्था (Circulatory System):
रक्ताभिसरण संस्थेमध्ये heart (हृदय), रक्तवाहिन्या (blood vessels), आणि रक्त यांचा समावेश होतो. heart रक्ताला pump करते आणि रक्तवाहिन्यांच्याद्वारे ते शरीरभर पोहोचवते. या संस्थेमुळे शरीराला oxygen आणि पोषक तत्वे मिळतात.