1 उत्तर
1
answers
सामाजिक संशोधनाचे प्रकार कोणते आहेत?
0
Answer link
सामाजिक संशोधनाचे विविध प्रकार खालीलप्रमाणे आहेत:
1. वर्णनात्मक संशोधन (Descriptive Research): या प्रकारच्या संशोधनात सामाजिक घटना, लोकसंख्या, किंवा विशिष्ट परिस्थितीचे वर्णन केले जाते. हे संशोधन 'काय', 'कसे', 'कधी' या प्रश्नांची उत्तरे शोधते.
उदाहरण: एखाद्या विशिष्ट शहरातील लोकांचे राहणीमान कसे आहे, याचे सर्वेक्षण करणे.
2. विश्लेषणात्मक संशोधन (Analytical Research): या प्रकारात, संशोधक उपलब्ध माहितीचे विश्लेषण करून दोन किंवा अधिक घटकांमधील संबंध शोधण्याचा प्रयत्न करतात.
उदाहरण: शिक्षण आणि उत्पन्न यांच्यातील संबंधाचा अभ्यास करणे.
3. उपयोजित संशोधन (Applied Research): हे संशोधन विशिष्ट सामाजिक समस्यांचे निराकरण करण्यासाठी केले जाते. यात सिद्धांतांचा वापर करून प्रत्यक्ष जीवनातील समस्यांवर उपाय शोधले जातात.
उदाहरण: बालविवाह रोखण्यासाठी जनजागृती मोहीम चालवणे.
4. मूलभूत संशोधन (Fundamental Research): हे ज्ञान वाढवण्यासाठी केले जाते. याचा उद्देश नवीन सिद्धांत आणि संकल्पना विकसित करणे असतो.
उदाहरण: मानवी वर्तनावर सामाजिक परिस्थितीचा कसा परिणाम होतो, यावर संशोधन करणे.
5. गुणात्मक संशोधन (Qualitative Research): या प्रकारात संख्यात्मक माहितीऐवजी गुणात्मक माहिती (Quality data) गोळा केली जाते. लोकांचे अनुभव, विचार, आणि भावना समजून घेणे हा या मागचा उद्देश असतो.
उदाहरण:Focus Group चर्चा किंवा मुलाखतींद्वारे माहिती गोळा करणे.
6. संख्यात्मक संशोधन (Quantitative Research): या प्रकारात संख्यात्मक डेटा (Numerical data) गोळा करून त्याचे विश्लेषण केले जाते. सांख्यिकीय पद्धतींचा वापर करून निष्कर्ष काढले जातात.
उदाहरण: सर्वेक्षणाद्वारे डेटा गोळा करून त्याचे विश्लेषण करणे.
7. प्रायोगिक संशोधन (Experimental Research): या प्रकारात, एका गटावर प्रयोग करून दुसऱ्या गटाशी तुलना केली जाते.
उदाहरण: दोन वेगवेगळ्या शिक्षण पद्धतींचा विद्यार्थ्यांच्या कामगिरीवर होणारा परिणाम तपासणे.
8. कार्यात्मक संशोधन (Action Research): हे विशिष्ट समस्येचे निराकरण करण्यासाठी त्वरित उपाय शोधण्यावर लक्ष केंद्रित करते.
उदाहरण: शाळेतील विद्यार्थ्यांची गळती कमी करण्यासाठी शिक्षकांनी केलेले प्रयत्न.
9. ऐतिहासिक संशोधन (Historical Research): भूतकाळातील घटनांचा अभ्यास करून त्यातून निष्कर्ष काढले जातात.
उदाहरण: एखाद्या विशिष्ट सामाजिक चळवळीचा इतिहास अभ्यासणे.