वाराणसीचे धार्मिक महत्त्व (काशी विश्वनाथ)

काशी हे सप्तपुरियो हरिद्वार, मथुरा, अयोध्या, कांची, ददारिका, काशी विश्वनाथ आणि अवंतिका यापैकी एक मानले जाते. धार्मिक श्रद्धेनुसार मी सांगितलेला गेलो तेव्हा ओ पुरी भगवान शंकराच्या त्रिशूळावर स्थिरावले. असे म्हटले जाते की होलोकॉस्टमध्येही हा शब्द नष्ट होऊ शकत नाही. त्यामुळे शरीराचा त्याग करून जीव मुक्त होईल. असे मानले जाते की देहत्यागाच्या वेळी भगवान शंकर नश्वर प्राणिमात्रांना तारक मंत्राचे पठण करतात आणि जीवनात ज्ञानाचे सार आहे. त्यमुले सातो पुरियोमध्ये काशी हे मुख्य मानले जाते. हजारो लोक येथे आपल्या देहाचा त्याग करण्यासाठी आले आहेत. अनेक लोक मरण्यासाठी काशीत राहत असत. वकाशीच्या बाहेर जाऊ नका. काशी हे प्रांतीय पंथाचे किंवा समाजाचे शहर नाही.भारतातील सर्व प्रांतांतील रहिवासी या परिसरात स्थायिक झाल्यामुळे याला ‘म्हाल्लो नगर’ या नावानेही ओळखले जाते.

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

एकूण बारावे ज्योतिर्लिंग आहेत. यापैकी भगवान शंकराचाच विश्वनाथ नावाचे ज्योतिर्लिंग येथे वसले. कारण हे शहर काशी विश्वनाथ या नावाने ओळखले जाते. येथे 51 शक्तीपीठांपैकी एक (मणिकर्णिकेवरील विशालाक्षी) काशीमध्ये आहे. सतीच्या उजव्या कानाची कुंडली पडली होती. पुराणात काशीला अपार महिमा आहे. हे भागीरथी नदीच्या डाव्या तीरावर अर्धचंद्राच्या रूपात तीन मैलांवर वसलेले आहे. त्यांच्याकडे सोबत भाषण आणि विस्तार असायचा. या रस्त्यावर अनेक मंदिरे आहेत. ज्याचे नाव देणे शक्य नाही. चंद्रग्रहणाच्या वेळी, चंद्रग्रहणाच्या मध्यभागी मोठ्या संख्येने भाविक स्नान करण्यासाठी येतात. काशीला जगातील सर्वात प्राचीन शहर असेही म्हटले जाते, ज्याचा उल्लेख वेदांमध्येही अनेक ठिकाणी आढळतो.

स्कंदपुराणानुसार:- मी काशीला कधी जाईन, भगवान शंकराचे दर्शन केव्हा होईल, असा विचार करणार्‍यालाही काशीवासाचे फळ मिळते. Tyana Samsara - सापांना काय भीती वाटते? ज्याने काशी प्यायली- त्याच्या कानातून दोन अक्षरांचे हे अमृत त्याने गर्भधारणेची कथा ऐकली नाही. जो दुरूनही काशी काशीचा जप करत राहतो. इतर होऊनही त्याला मोक्ष प्राप्त होतो.

नारदपुराणानुसार:- काशी हे केवळ परम्यच नाही तर त्रैलोकीचेही सार आहे. अणुनिर्मिती अणू मोक्ष पावला असता. पापमुक्त होण्यासाठी येथे अनेक पापाचारी आले आहेत आणि देव प्रकाशित झाले आहेत. काशीलाच मोक्ष देणारी.

पुराणातही काशीचे महात्मे होते. एकदा भगवान शिवाने ब्रह्माजींचे मस्तक केळीने आणि ते त्यंचे डोके सांगणात नेले. 12 वर्षे ते बद्रीनारायण, कुरुक्षेत्र इत्यादी तीर्थक्षेत्रांवर फिरले, परंतु ब्रह्माजींचे मस्तक शिवाच्या हातातून वेगळे झाले नाही. शेवटी केला ब्रह्मदेवाचा वध करून स्नान करून काशीची सीमा ओलांडताच हाताला जोडलेला कपाल वेगळा झाला असता. ज्या ठिकाणी ती कवटी सोडण्यात आली त्या ठिकाणाला आज कपालमोचन तीर्थ म्हणतात. इबाद भगवान शंकरांनी विष्णुजींना करुण या स्थानावर आपल्य नित्य निवासाची मगनी केली अशी प्रार्थना केली. तेव्हापासून असे मानले जाते की या नगरीच्या मध्यभागी स्वतः भगवान शंकरांनी वास्तव्य केले असावे.जिथे परमेश्वराच्या डोळ्यातून आनंदाश्रू पडले, तेव्हा ज्याला बिंदुसरोवर असे म्हणतात आणि भगवान बिंदुमाधव या नावाने येथे पूजनीय होते.

दृश्यदृष्ट्या, वाराणसीला बारा नावांनी देखील ओळखले जाते. कोणता प्रकार येईल:- काशी, वाराणसी, अविमुक्त, आनंदकन, महाशमशान, रुद्रवास, काशिका, तपस्थली, मुक्तिभूमी क्षेत्र, मुक्तिभूमी पुरी, श्री शिवपुरी त्रिपुरी आणि श्री शिव राजनगरी.

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

काशीचा पौराणिक इतिहास

महाराज सुदेव यांचा मुलगा सम्राट दिवोदास याने गंगेच्या काठावर वाराणसी शहराची स्थापना केली. एकदा भगवान शिवाने पाहिले की पार्वतीने आपले जीवन बदलले नाही. पार्वतीजींचा आनंद साठी शंकर जी यांनी हिमालय सोडलेच्या सिद्ध क्षेत्रत रहन्याचा विचार केला आहे. काशीचा हा प्रदेश त्यांना आवडला. मग शंकरजींनी आपले निकुंभ नावाच्या गटाला वाराणसी (काशी) वाळवंटात जाण्याची आज्ञा केली. निकुंभाने देवाच्या आज्ञेचे पालन केले. निर्जन होनार नंतर भगवान शंकर तुमच्या बरोबर तिथे येऊन राहत असत. भगवान शंकराच्या सान्निध्यात राहण्‍याची इच्‍छा केल्‍याने त्या देवता आणि नागलोकातील रहिवासीही वास करू लागले. तर होय, पण सम्राट देवोदास खूप दुःखी असावेत.त्यांनी ब्रह्माजींच्या तपश्चर्येवर प्रसन्न होऊन त्यांच्याकडे वरदान मागितले की, आपले देव लोक दुखावले गेले आणि आपले पल लोक पृथ्वीवर फक्‍त मानव साथि दुखावले. ब्रह्माजींनी त्यांच्या इच्छेनुसार त्यांना वरदान दिले. परिणामी , ढालेच्या भगवान शंकरासह सर्व देवतांना पृथ्वी विसर्जित करावी लागली. परंतु शंकर जी विश्वेश्वरच्य रुपात निवासस्थानी आले आहेत, परंतु इतर देवताही श्री देवतेच्या ठिकाणी आले आहेत. भगवान शंकर जर काशी सोडून मंदाराचल वर चालले असते तर त्यांना वाईट वाटले असते, पण फक्त तुम्हालाच काशी खोप अवडली असती. सम्राट देवोदास याला यातून बाहेर काढण्यासाठी त्यांनी चौसष्ट योगिनींना पाठवले, तू सम्राटाने त्याला घाट घातला. त्यांच्य नंतर शंकर जींनी सूर्याचा संदेश दिला आहे, पण पुरीचे वैभव पाहून सूर्य चंचल होतो आणि तुम्ही बारा रूपात स्थिरावता.नंतर शंकरजींच्या प्रेरणेने ब्रह्माजी येथे आले. त्यांनी हे दहा अश्वमेध यज्ञ देवोदासांच्या साहाय्याने केले आणि स्वतःचा निपटारा केला. म्हणून शंकर जी मध्यभागी इच्छा पूर्ण आहेत, भगवान विष्णू, ब्रह्म रुपात, हे पदरे. त्यांनी देवोदासांना ज्ञानाचा उपदेश केला. त्या व्यक्तीला सम्राट जगाकडून बुद्धी प्राप्त झाली. सम्राट दिवोदास यांनी स्वतः विमानात बसून शिवलिंगाची स्थापना केली आणि दिवोदास शंकराच्या निवासस्थानी गेले. मग मंदाराचलहून येताना वाराणसीत भगवान शंकर दुखावले गेले. सर्व तीर्थे आणि सर्व देवता काशीत वास करतात.

वाराणसी (काशी) चे प्रमुख घाट

काशीच्या घाटांची यादी मोठी आहे. हे छोटे-मोठे घाट संख्येने आहेत. किंवा पोस्ट मध्ये मधोमध सर्व घाटांची माहिती द्यावी ही भावना नसून आम्ही तुम्हाला काशीच्या काही प्रसिद्ध घाटांची माहिती देत ​​आहोत.

वर्णसंगम घाट

हा घाट वाराणसी रेल्वे स्थानकापासून दीड मैल अंतरावर आहे. पश्चिमेकडून अकर्ण नावाची छोटी नदी गंगेला मिळते. येथे भाद्र शुक्ल 12 आणि महावारुणी उत्सवाला जत्रा भरतात. संगमापूर्वी वारणा नदीच्या काठावर वसिष्ठेश्वर आणि रितेश्वर नावाचे शिवमंदिर आहे. वर्ण संगमाजवळ विष्णुपदोदक मंदिर आणि श्वेताद्वीप मंदिर आहे. घाटाच्या पायरीवर आदि केशवांचे मंदिर आले. किंवा भगवान केशवांची चतुर्भुज काळ्या रंगाची उभी मूर्ती असलेले मंदिर. भिंतीतील हा केशवदित्य शिव आहे. आणि जवळच हरिहरेश्वर शिवमंदिर आहे. रात्री वेदेश्वर, नक्षत्र आणि श्वेताद्वीपेश्वर महादेवावर वार करण्यात आले.

हरिद्वार यात्रेचा तपशील

पंचगंगा घाट

या घाटावर या यमुना, सरस्वती, किराणा आणि धुतपा नद्या गुपचूप गंगेला जाऊन मिळतात, असा संगीतात बदल होतो. त्यमुले हा घाटाची पंचगंगा आहे. घाटावर विष्णुतीर्थ आणि बिंदू तीर्थ आहे. हा घाटावर अनेक मंदिरे आहेत. सर्वत्र प्रसिद्ध असलेले बिंदू माधवजींचे मंदिर आहे. असे मानले जाते की अग्निबिंदू नावाच्या ब्राह्मणाला देवाने वरदान दिले होते की मी येथे राहीन. बिनन्दुमाधव येथे भगवंताचे नाम पडले. जवळच पंचगंगेश्‍वर महादेवाचे मंदिर आहे. माधवरमचा धरहराही याच घाटाजवळ आहे. कार्तिक स्नानाच्या दिवशी हा पंचगंगा घाटाला खूप महत्त्व मानले जाते किंवा मोठ्या संख्येने भाविक स्नान करतात.

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

मणिकर्णिका घाट

हा घाट देखील वीरतीर्थला समर्पित आहे. किंवा मणिकर्णिका कुंडावर घटाच्‍या या. या तलावात रिकाम्या बाजूला 21 पायऱ्या बांधल्या आहेत, या तलावाच्या तळाशी एक भैरव कुंडही आहे. किंवा दर आठव्या दिवशी कुंदाचे पाणी काधला जावे. त्यांच्य नंतर एक मधला भाग तुझा पाण्याचा प्रवाह. गोळा केलेले पूल पुन्हा भरले जातील. तारकेश्वर शिवमंदिर आणि जवळच दुसरे मंदिर देखील आहे. अहो, वीरेश्वर मंदिर, वीरतीर्थ स्नान, फक्त यात्रेकरू केळ्यावरची पूजा करतात. जे शुभ मानले जाते.

माता वैष्णोदेवी यात्रा

दशाश्वमेध घाट

वर्णसंगम घाटापासून या घाटापर्यंत तीन मैल आणि राजघाटापासून एक मैल. त्या ब्रह्माजीने दहा अश्वमेध यज्ञ केले होते. काशीचा मुख्य घाट आला आहे. येथे मोठ्या संख्येने स्नान करणारे येतात.येथे पाण्याचे रुद्र सरोवर मंदिर आहे. घाटावर दशमेधेश्वर शिवाचा आणि शीतला देवीचा आहे. हे गंगेचे मंदिर आहे, गंगा, सरस्वती, यमुना, ब्रह्मा, विष्णू आणि नरसिंहजी यांचे मानवी समतुल्य आहे. किंवा घाटाचे उत्तरेकडे विशाल शिवमंदिर यावे. नंतर उत्तरेकडे यावे शूलंकेश्वर शिवमंदिर. घाटावर प्रयागेश्वर, प्रयाग्माधव आणि आदिवरेश्वर ही मंदिरे आहेत. शेवटच्या शुक्ल 10 ला या घाटाला खूप महत्व मानले जाते किंवा यात्रेकरू स्नानासाठी येतात.

असि संगम घाट

वाराणसीचा हा घाट कच्चा आहे. हा आसी नावाची नदी गंगेला मिळते. या घाटावर एक जैन मंदिर आले. ते हरिद्वार मानले जाते. कार्तिक 6 ला येथे स्नानाचे विशेष महत्व मानले जाते. दशाश्वमेध घाटापासून सुमारे दोन मैलांवर हा घाट आला.

काशीची मुख्य मंदिरे

वाराणसी हे देवांचे शहर म्हणूनही ओळखले जाते, येथे काशी विश्वनाथजीसह एकूण 59 शिवलिंग आहेत. 12 चल आदित्य. 56 विनायक, 8 भैरव, 9 दुर्गा, 13 नरसिंह आणि 16 केशव. 100 किलोमीटरवर घाटावर आलेल्या सर्व लहान-मोठ्या मंदिरांचा तपशील देणे अशक्य आहे. हे आपण वाराणसीतील काही प्रमुख मंदिरे, तलावांबद्दल जाणून घेणार आहोत.

श्री विश्वनाथ जी मंदिर

हे मंदिर, वाराणसीचे सर्वात महत्त्वाचे आणि मुख्य मंदिर आले आहे. हे मंदिर अतिशय भव्य आहे. त्यावर सोन्याचा कलश ठेवा. ओ इतिहास, प्रसिद्ध पंजाब केसरी महाराजा रणजित सिंह यांनी केळी अर्पण केली असती. अहो मंदिर सामोर सभा मंडप येतो आणि मंडपाच्या पश्चिमेला दंडनीश्वर मंदिर येते. सभा मंडपात एक मोठी घंटा आणि अनेक मूर्ती आहेत. मंदिराच्या प्रांगणात एका बाजूला सौभाग्य-गौरी आणि गणेशजींची आणि दुसऱ्या बाजूला शृंगार-गौरी अविमुक्तेश्वर आणि सत्यनारायणाची मंदिरे आहेत. दंडपनिश्‍वर मंदिराच्या पश्चिमेला श्‍वरेश्वर महादेव आहे. विश्वेश्वर लिंग हे बाराव्या ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे, त्याची काही खासियत आहे. हा जलकुंभ शंकूच्या आकाराचा नसून तो चौकोनी आहे. ते जाळण्याचा कोणताही मार्ग नाही. कमळातून पाणी निघत असे.कार्तिक शुक्ल १४ आणि महाशिवरात्रीला विश्वेश्वर लिंगाची अर्चना अत्यंत फलदायी मानली जाते. श्री विश्वनाथ जी हे काशीचे सम्राट आहेत. तांचे मंत्री हरेश्वर, निवेदक ब्रह्मेश्वर, कोतवाल भैरव, ठाणे अध्यक्ष तारकेश्वर, चौबदार दंडपाणी, भंडारी विरेश्वर, अधिकारी धुंधिराज आनी काशीचे दुसरे लिंग प्रजापालक आले. विश्वनाथ मंदिराच्या मध्यभागी दीडशे शिवलिंगे आहेत. त्यापैकी धर्मराजेश्वर हा प्रमुख होता. या मंडळीला शिवाचा दरबार म्हणतात. मोद विनायक, प्रमोद विनायक, सुमुख विनायक, तथाथ विनायक यांच्या या मूर्ती आहेत.

बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असलेल्या विश्वनाथ ज्योतिर्लिंगामुळे वाराणसीचे महत्त्व नाही, खरे तर वाराणसीची गणना सप्त पुरियोमध्ये होते म्हणून ती महत्त्वाची आहे. काशीची गणना त्रिस्थळीही केली जाते. विश्वनाथ मंदिराच्या मूळ मंदिराची परंपरा इतिहासाला माहीत नसलेल्या अनेक वर्षांपासून चाळीत आली असली तरी सध्याचे मंदिर अधिक प्राचीन नाही. आज ती तीन विश्वनाथ मंदिरे आहेत. राणी अहिल्याबाईंनी निर्माण केलेला ज्ञान-व्यापी दृष्टिकोन. दुसरे काशी हिंदू विदयापीठ उद्योगपती बिर्ला यांनी आचे बांधत असताना बांधले. मीर घाटाला भेट देण्याचे तिसरे कारण स्वामी कर्पात्रीजींनी केले होते.

काशीच्या एका अरुंद गल्लीतून प्रवेश करून प्राचीन विश्वनाथ मंदिराचे दर्शन कर्ण्यसाथीला करायचे. भगवान शिव प्रत्येक व्यक्तीच्या मनोकामना पूर्ण करतात अशी भक्तांची श्रद्धा आहे. या मंदिरातील ध्वज सोन्याचा आहे. येथे नेहमीच प्रेक्षकांची गर्दी असते. हे मंदिर अतिशय भव्य आणि सुंदर आहे. काशी हिंदू विद्यापीठात आलेले मंदिर अनेक वर्षांपूर्वी पूर्ववत झाले आहे. हे मंदिर सुंदर आणि सुंदर आहे. याला दोन मजले असून, वरच्या मजल्यावर शिवलिंग स्थापित आहे. या मंदिराभोवती संपूर्ण श्रीमद भागवत गीता कोरलेली आहे. मीराघाटात जे मंदिर बांधले आहे ते स्वामी कर्पात्री यांनी बांधले होते, हे मंदिर देखील भव्य आणि दृश्यमान आहे.

अन्नपूर्णा मंदिर वाराणसी

हे मंदिर विश्वनाथ मंदिरापासून हाकेच्या अंतरावर आहे. येथे चंद्राच्या सिंहासनावरपूर्णाची पितृस्थान विराजमान आहे. मंदिराच्या सभामंडपाचे पूर्वेला कुबेर, सूर्य, गणेश, विष्णू आणि हनुमानाचे मंदिर आहेत. का लिंगावर श्री भास्कर राय यांनी आपले यंत्रेश्वर लिंग कोरलेले आहे. या मंदिराचा एक भाग आहे ज्यामध्ये महाकाली, शिव परिवार, लक्ष्मीनारायण, श्री रामदरबार, राधा कृष्ण आणि नरसिंहजी यांचे संगमरी उदाहरण आहेत. चैत्र शुक्ल 9 आणि अश्विन शुक्ल 8 मध्ये अन्नपूर्णेचे दर्शन आणि पूजेचा विशेष महिमा आहे.

अक्षयवट मंदिर

श्री विश्व मंदिराचा दरवाजा मध्य धुंधिराज गणेश चालत चालत गेल्यावर प्रथम डाव्या व्यवसाय शनैश्वराचे मंदिर विकसित. त्यांचा चेहरा छाप आहे, शरीराचा नाही. खाली फक्त विविध आहेत. एका महावीरजी आहेत, एका कोपऱ्यात वटवृक्ष ज्याला अक्षय वट म्हणतात.

ज्ञान वापी वाराणसी

श्री विश्वनाथ मंदिरा एक ज्ञान विहीर आहे. असे की आणिंगजेबाने जेव्हा विश्वनाथ मंदिर पाडले तेव्हा श्री विश्वनाथजी या विहिरीवर गेले होते. नंतर ते तिथून सध्याच्या मंदिरात स्थापित करण्यात आले. या विहिर प्रवासी आचमन करतात. येथेच प्राचीन विश्वनाथ मंदिर सात फुटाची उंच नंदी आहे. येथे आणिंगजेबाने एका प्राचीन ठिकाणी मशीद बांधली, तुमच्या मंदिराची खुणा आजही हस पाहात. मशिदीच्या बाहेर एका चबुतऱ्यावर खूप लहान मंदिर गौरी शंकराची आहे.

धुंडिराज गणेश वाराणसी

अन्नपूर्णा मंदिराच्या पश्चिमलगत धुंदीराज गणेश आहे. त्यांचा प्रत्येक भाग जोडलेला आहे.

दंडपाणी

धुंधिराज गणेश मंदिराजवळ उत्तर दिशेला, मंदिराच्या मध्यभागी दंडपाणीची मूर्ती आहे. मूर्तीच्या दोन्ही बाजूला शुभराम आणि विभ्रम अशी दोन गण आहेत.

आदिेश्वर

अनी इंजेबने ज्ञान वापीजवळील प्राचीन विश्वनाथ मंदिर पाडून ही मशीद बांधली आहे. जवळच वायव्येला आदिविश्वाचे मंदिर आहे.

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

वाराणसीचे सुंदर दृश्य

लांबलेश्वर

आदि विश्वेश्वराजवळ लंगलीश्वर नावाचे विशाल शिवलिंग आहे, हे मंदिर पाच पांडवांनी बांधले आहे. जवळच सत्यनारायणाचे भव्य मंदिर देखील आहे जे पाहण्यासारखे आहे.

काशी करवत

मशिदीजवळील एका गल्लीत आनी या ठिकाणी आला. ते अंधाऱ्या विहिरीतील शिवलिंग आहे. क्वेंट जनीचा रस्ता बंद आहे. हे फक्त ठराविक वेळी उघडते. फक्त अखंड फुले अर्पण करायची. पूर्वी लोक असे करायचे.

गोपाळ मंदिर

बल्लभ पंथाचे मुख्य मंदिर चौखंबा परिसरात सत्य कालेश्वरापूर्वी आहे. यात श्री गोपालजी आणि श्री मुकुंदराय जी यांची देवता आहे. तीच उपासना सेवा बल्लभ पंथानुसार असती. गोपाळ मंदिराचे सामोर हे रणछोडजींचे मंदिर आहे. होय, हे बडे महाराजांचे मंदिर, बलदेवाचे मंदिर आणि दौजीचे मंदिरही आहे.

सिद्धिदा दुर्गा मंदिर

अहो मंदिर गोपाळ मंदिरापासून दूर आहे. याशिवाय दौजी मंदिराजवळ बिंदुमाधव मंदिर, कर्दमेश्वर, काळ माधव आणि पापक्षमेश्वर शिव मंदिर आहे.

काळभैरव मंदिर

हे मंदिर भैरवनाथ परिसरात आहे. या सिंहासनावर चतुर्भुज मूर्ती आहे. जो चंद्राने आच्छादलेला आहे.मंदिरात मोठा महादेव आणि उजव्या मंडपात योगेश्वरी देवी आहे. मंदिराच्या शेवटच्या दरवाजाबाहेर क्षेत्रपाल भैरवाची मूर्ती आली. श्री भैरवाचे वाहन काळा कुत्रा आहे. तो शहरातील कोतेपाल येथे आला. कार्तिक कृष्ण 8 चतुर्दशी आणि रविवारी भैरवजींच्या पूजेचे विशेष महत्त्व मानतो.

दुर्गा जी

संगम घाटापासून दूर पुष्कर्थ सरोवर आला. तेथून अर्ध्या मैलावर दुर्गा कुंड नावाचा मोठा तलाव आहे. तलावाच्या काठावर दुर्गाजींचे मंदिर आहे. या मंदिरात कुष्मांडा देवी अहे लोक दुर्गा जी महनात मूर्ती. मंदिराच्या वर्तुळात शिव, गणपती इत्यादी देवतांचे मंदिर आहे. मुख्य दरवाजाजवळ दुर्गा, नायक विनायक, चंदभैरव यांच्या मूर्ती आल्या. जवळच आला कुकटेश्वर महादेव. राजा सुबाहूवर प्रसन्न होऊन माता भगवती दुर्गेच्या रूपात विराजमान झाली असती.

समस्यानिवारक

हे मंदिर दुर्गाजी मंदिरापासून सुरुवात एका बागेत आहे. येथे हनुमानाची गोस्वामी तुलसीदास यांनी स्थापना केली आहे. या मंदिरा नंतर राम मंदिरही आहे.

कुरुक्षेत्र तीर्थक्षेत्र

दुर्गा कुंडापासून शहराच्या बाहेर हाकेच्या अंतरावर कुरुक्षेत्र सरोवर आहे. तेथूनच सिद्धकुंड आणि क्रिमीकुंड आहेत. येथे बाबा किनरामांचे स्थान आहे, त्याचेच कुटदंत विनायक आहे. फक्त हाकेच्या अंतरावर रेवती सरोवर आहे. ज्याला आता खेडी तालब म्हणतात. इथून सुख सुख गेल्यावर शंखद्दधर तीर्थ, द्वारका तीर्थ, दुर्वासा तीर्थ आणि कृष्ण-रुक्मिणी तीर्थ आहेत. उत्तरेला कामाक्ष कुंड आहे. श वैद्यनाथ, क्रोध भैरव आणि कुशेश्वर शिव आहेत. शिवगिरी सरोवरांचे त्रिमुख विनायक आणि त्रिंतक ही मंदिरे आहेत. काही अंतरावर लालपूर मातृकुंड आहे. ज्याच्याकडे पिश्वर शिव आणि क्षिप्रसाद विनायक आहेत, त्यांच्या मागे मातेचे मंदिर आहे आणि पितृकुंड सरोवर आहे.

पिशाच मोचन कुंड

हे कुंड मातृकुंडापासून दूर आहे. या पिंडाचे दान केल्याने मृत आत्मा आत्म्यापासून मुक्त होतो. हा खूप मोठा तलाव आहे. घाटावर महावीर, कपर्देश्वर, पंच विनायक, पिश्चमस्तक, विष्णू वाल्कामी अशा अनेक देवांच्या मूर्ती आल्या.

लक्ष्मी कुंड

पिच्छामोचन कुंडातून लक्ष्मी कुंड मोहल्ला नाजिक येथील लक्ष्मी कुंड सरोवर येथे आले. तलावाजवळ लक्ष्मीजींचे मंदिर आहे. किंवा मंदिरात मयुरी योगिनीची मूर्तीही येते. जवळच शिवमंदिर आणि काली मठ आहे. तलावाजवळ कुंडिकाक्षा विनायक आहे.

मंदाकिनी

आता या परिसरात चांगला वेळ आहे. हाय कंपनी बॅगेट मंदाकिनी सरोवर आली. जवळच मदकिनी मंदिर देखील आहे. कंपनीची बाग जवळ गणेशाची भव्य मूर्ती आली.

गोरखनाथ मंदिर

हे मंदिर मैदागीन परिसरात आहे. यामध्ये गोरखनाथजींच्या पाऊलखुणा उमटल्या. हा गोरख पंथाचा लोकनिवारण आहे. या ठिकाणाहून हनुमानजी आणि जंबुकेश्वर शिव मंदिरात आहेत. येथून मैत्रीवर वक्रतुंडा विनायकाचे मोठे मंदिर आहे. यामध्ये हस्तदंत विनायक मूर्ती येतात. हे मंदिर सिद्ध कंठेश्वर शिवलिंग आहे. यापासून काही अंतरावर श्री जगन्नाथ मंदिर आणि आषाढीश्वर शिव मंदिर आहे.

भूतभैरव

काशीपुरा परिसरातील भूतभैरव मंदिराला हैन भीषण भैरव असेही म्हणतात. जवळच कान्हुकेश्वर शिवमंदिर आहे आणि दूरवर निवासेश्वर, व्याघ्रेश्वर आणि जयगीव येश्वर आणि पुधे काशीदेवी मंदिर आहेत.

 

 

 

काशी यात्रा ही हिंदू धर्मातील एक अत्यंत महत्त्वाची आणि पवित्र मानली जाणारी यात्रा आहे.

काशी यात्रा एक आध्यात्मिक अनुभव आहे, जो भाविकांना शांती आणि समाधान देतो.