शिक्षण हक्क कायद्यानुसार मुख्याध्यापकांच्या जबाबदाऱ्या व कर्तव्ये:

• शाळा व्यवस्थापन: शाळेचे योग्य व्यवस्थापन करणे, ज्यात शिक्षक आणि शिक्षकेतर कर्मचाऱ्यांचे व्यवस्थापन, शालेय सुविधांची देखभाल आणि शैक्षणिक कार्यक्रमांचे आयोजन करणे इत्यादींचा समावेश होतो.
• शैक्षणिक गुणवत्ता: शाळेतील शैक्षणिक गुणवत्तेची जबाबदारी मुख्याध्यापकांवर असते. यासाठी शिक्षकांना मार्गदर्शन करणे, त्यांच्या कामाचे मूल्यमापन करणे आणि आवश्यक प्रशिक्षण देणे महत्त्वाचे आहे.
• विद्यार्थ्यांचे हक्क: सर्व विद्यार्थ्यांना समान संधी मिळतील याची खात्री करणे, तसेच कोणत्याही विद्यार्थ्यांवर कोणताही अन्याय होणार नाही याची दक्षता घेणे.
• अभिलेख व्यवस्थापन: शाळेतील सर्व नोंदी अद्ययावत ठेवणे, विद्यार्थ्यांचे प्रवेश, शाळा सोडल्याचे दाखले, शिक्षकांची माहिती, हजेरी इत्यादी सर्व नोंदी व्यवस्थित ठेवणे.
• समन्वय: पालक, शिक्षक आणि शालेय व्यवस्थापन समिती यांच्यात समन्वय साधणे, वेळोवेळी बैठका आयोजित करणे आणि त्यांच्या सूचनांनुसार कार्यवाही करणे.
• शासकीय नियमांचे पालन: शिक्षण विभागाच्या सर्व नियमांचे आणि आदेशांचे पालन करणे, तसेच शासनाला वेळोवेळी आवश्यक माहिती सादर करणे.

जबाबदाऱ्या पार पाडताना येणाऱ्या अडचणी:

• अपुरी संसाधने: अनेक शाळांमध्ये अपुरी संसाधने असतात, ज्यामुळे शिक्षण देणे आणि इतर सुविधा पुरवणे कठीण होते.
• शिक्षकांची कमतरता: काही शाळांमध्ये पुरेसे शिक्षक उपलब्ध नसतात, त्यामुळे एकाच शिक्षकावर जास्त भार येतो.
• प्रशासकीय कामाचा ताण: मुख्याध्यापकांना प्रशासकीय कामाचा जास्त ताण असतो, त्यामुळे शैक्षणिक गुणवत्तेवर लक्ष केंद्रित करणे कठीण होते.
• पालकांचे सहकार्य: काही वेळेस पालकांचे पुरेसे सहकार्य मिळत नाही, त्यामुळे विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीमध्ये अडचणी येतात.
• भाषा आणि संस्कृती: वेगवेगळ्या भाषिक आणि सांस्कृतिक पार्श्वभूमीतून येणाऱ्या विद्यार्थ्यांमुळे शिक्षण देण्यात अडचणी येतात.
• तंत्रज्ञानाचा अभाव: अनेक शाळांमध्ये तंत्रज्ञानाचा अभाव असतो, त्यामुळे आधुनिक शिक्षण पद्धती वापरणे शक्य होत नाही.

शिक्षण हक्क कायद्यानुसार मुख्याध्यापकांनी या जबाबदाऱ्यांचे योग्य पालन करणे आवश्यक आहे, परंतु अनेक अडचणींमुळे ते आव्हानपूर्ण असू शकते.