भारतीय संसद हे भारतातील सर्वोच्च legislative संस्था आहे. हे राष्ट्रपती आणि दोन सभागृहांनी बनलेले आहे: राज्यसभा (Council of States) आणि लोकसभा (House of the People).

संसदेची रचना:

• राष्ट्रपती: हे राज्याचे प्रमुख असतात आणि संसदेचा एक भाग असतात.
• राज्यसभा: हे संसदेचे वरिष्ठ सभागृह आहे, ज्यात सदस्यांची संख्या २५० असते. हे राज्ये आणि केंद्रशासित प्रदेशांचे प्रतिनिधित्व करते.
• लोकसभा: हे संसदेचे कनिष्ठ सभागृह आहे, ज्यात सदस्यांची संख्या ५४३ आहे. हे थेट निवडणुकीद्वारे निवडले जातात आणि भारतातील लोकांचे प्रतिनिधित्व करतात.

संसद चालवण्याची प्रक्रिया:

1. सत्र (Session): संसदेचे सत्र राष्ट्रपती बोलावतात. संसदेचे तीन सत्र असतात:
   • अर्थसंकल्पीय सत्र (Budget Session): फेब्रुवारी ते मे
   • पावसाळी सत्र (Monsoon Session): जुलै ते सप्टेंबर
   • हिवाळी सत्र (Winter Session): नोव्हेंबर ते डिसेंबर
2. प्रश्नकाल (Question Hour): दररोज सकाळी ११ ते १२ या वेळेत प्रश्नकाल असतो, ज्यात सदस्य सरकारला प्रश्न विचारू शकतात.
3. शून्यकाल (Zero Hour): प्रश्नकालानंतर शून्यकाल असतो, ज्यात सदस्य तातडीच्या सार्वजनिक महत्त्वाच्या विषयांवर प्रश्न विचारू शकतात.
4. विधेयक (Bill): कायदा बनवण्यासाठी विधेयके सादर केली जातात. विधेयकांचे प्रकार:
   • साधे विधेयक (Ordinary Bill): कोणतेही सदस्य सादर करू शकतात.
   • धन विधेयक (Money Bill): फक्त लोकसभेत सादर केले जाते.
   • घटनात्मक सुधारणा विधेयक (Constitutional Amendment Bill): घटनेत बदल करण्यासाठी.
5. विधेयकाची प्रक्रिया:
   • विधेयक सादर करणे.
   • चर्चा आणि मतदान.
   • दुसऱ्या सभागृहात पाठवणे.
   • राष्ट्रपतींची मंजुरी.
6. अर्थसंकल्प (Budget): अर्थमंत्री अर्थसंकल्प सादर करतात, ज्यामध्ये सरकारचा जमाखर्च असतो.
7. अविश्वास प्रस्ताव (No-Confidence Motion): सरकारवर अविश्वास दाखवण्यासाठी लोकसभेत अविश्वास प्रस्ताव मांडला जातो.

संसदेची कार्ये:

• कायदे बनवणे.
• सरकारवर नियंत्रण ठेवणे.
• अर्थसंकल्प मंजूर करणे.
• सार्वजनिक हिताचे रक्षण करणे.

अधिक माहितीसाठी, आपण संसदेच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊ शकता: भारतीय संसद