★ भांडवलशाहीचा उदय अकराव्या शतकात इटली देशात झाला. तेथील व्यापाऱ्यांनी भूमध्य सागरी प्रदेशाचा पूर्व भाग व पश्चिम युरोप दरम्यानच्या व्यापारावर आपली मक्तेदारी स्थापन केली होती. ह्या व्यापारात त्यांना खूप नफा मिळत असल्याने त्यांनीं तो नव्या उद्योगात गुंतविला. भांडवलदारी व्यापाराच्या विकासाला जहाज वाहतुकीच्या सुलभतेमुळे गती मिळाली. गॅली जहाजाचा वापर सुरू झाला. जहाजांच्या काफिल्याबरोबर मोठ्या संख्येने कर्मचारी होते. त्यामुळे जहाज वाहतूक सुरक्षित झाली व व्यापार वृद्धीस वाव मिळाला. प्रारंभीच्या काळात इटालियन व्यापाऱ्यांची मक्तेदारी निर्माण झाली होती.

* उत्तर युरोपात भांडवलदारीची वाढ त्यामानाने उशिरा झाली. मध्ययुगाच्या उत्तरार्धात नेदरलँडने व्यापाराच्या क्षेत्रात खूप प्रगती केली. 'अँटवर्प' हे बंदर व्यापारी उलाढालीचे प्रमुख केंद्र बनले. नेदरलँडमधील शहरांची समृद्धी उद्योग-धंद्याच्या विकासावर अवलंबून होती. तेथे इंग्लंडमध्ये आयात होणाऱ्या लोकरीच्या मदतीने लोकर वस्योद्योग सुरू झाला. पुढे हा उद्योग कोसळल्यानंतर नवे वस्त्रोद्योग सुरू करण्यात आले.

भांडवलशाही विकासाच्या दुसऱ्या टप्प्यात युरोपीय राष्ट्रांनी सागरी प्रदेशावर वासाहतिक विस्तार केला.

भांडवलशाहीच्या विकासाची कारणे:

भांडवलशाहीच्या विकासाची अनेक कारणे आहेत, त्यापैकी काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:

या कारणांमुळे भांडवलशाहीचा विकास झाला आणि जगामध्ये आर्थिक प्रगती झाली.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

• इन्व्हेस्टोपीडिया
• ब्रिटानिका