विनिमय दर अर्थशास्त्र

तुटीच्या अर्थभरणाने दीर्घकाळात विनिमय दरात वाढ होण्याची कारणे कसे स्पष्ट कराल?

2 उत्तरे
2 answers

तुटीच्या अर्थभरणाने दीर्घकाळात विनिमय दरात वाढ होण्याची कारणे कसे स्पष्ट कराल?

1
मानवी गरजा अमर्याद आहेत आणि त्यामानाने गरजा भागविणारी नैसर्गिक व अन्य साधने मर्यादित आहेत. अपुऱ्या साधनांचा जास्तीत जास्त योग्य वापर करून बहुसंख्य लोकांच्या गरजा कशा भागवायच्या, हा अर्थव्यवस्थांपुढील मूलभूत प्रश्न आहे. उदाहरणाने हा मुद्दा स्पष्ट करू. आपल्या देशातील पोलादाचे उत्पादन मर्यादित आहे. आपल्याला माहीत आहे की, पोलादाचा उपयोग विविध कारणांसाठी करता येतो. पोलादापासून यंत्रे बनविता येतात. वातानुकूलित यंत्रे, पंखे, ह्या चैनीच्या वस्तूही बनविता येतात. ह्याशिवाय विमाने व अन्य संरक्षण सामग्रीचे उत्पादन करण्यासाठी पोलादाचा उपयोग होतो. आता असा प्रश्न निर्माण होतो की, देशातील मर्यादित प्रमाणात उपलब्ध होणारे पोलाद कोणकोणत्या उपयोगांसाठी वापरायचे ? किती टक्के पोलादाचा यंत्रसामग्रीसाठी, किती टक्के चैनीच्या वस्तूंसाठी व किती टक्के संरक्षण सामग्रीसाठी उपयोग करायचा ? कोणत्या गरजांना प्राधान्य द्यायचे आणि कोणत्या गरजा दुय्यम महत्त्वाच्या लेखायच्या ? अग्रक्रम निश्चित करण्याचे काम कोणी तरी पार पाडले पाहिजे. त्यासाठी विशिष्ट व्यवस्था निर्माण केली पाहिजे.

सारांश कोणत्या वस्तूंचे किती उत्पादन करायचे, साधन-सामग्रीचे यथायोग्य वाटप कसे करायचे, हे ठरविण्यासाठी निर्माण केलेल्या व्यवस्थेस 'अर्थव्यवस्था' असे म्हणतात. सरकारत्रय खाजगी जत्रा दाहीच आस्तत्व असत
उत्तर लिहिले · 20/5/2022
कर्म · 53750
0
मी तुम्हाला तुटीच्या अर्थभरणाने दीर्घकाळात विनिमय दरात वाढ होण्याची कारणे स्पष्ट करण्यात मदत करू शकेन.

तुटीच्या अर्थभरणा (Deficit Financing) धोरणामुळे दीर्घकाळात विनिमय दरावर (Exchange Rate) वाढ होण्याची शक्यता असते. याची काही कारणे खालीलप्रमाणे दिली आहेत:

  1. चलन पुरवठ्यात वाढ:

    तुटीच्या अर्थभरणा धोरणात सरकार मोठ्या प्रमाणात कर्ज घेते किंवा नवीन चलन छापते. त्यामुळे बाजारात पैशांचा पुरवठा वाढतो.

  2. व्याज दरात घट:

    पैशांचा पुरवठा वाढल्यामुळे, व्याज दर कमी होण्याची शक्यता असते. कमी व्याज दरामुळे गुंतवणूकदार इतर देशांमध्ये गुंतवणूक करण्यास प्रवृत्त होतात, ज्यामुळे देशातील चलनाची मागणी घटते.

  3. आयात वाढ:

    पैशांचा पुरवठा वाढल्याने लोकांची क्रयशक्ती वाढते, ज्यामुळे आयातीत वाढ होते. आयात वाढल्यामुळे विदेशी चलनाची मागणी वाढते आणि देशाच्या चलनाचे मूल्य कमी होते.

  4. महागाई (Inflation):

    तुटीच्या अर्थभरणा धोरणामुळे देशात महागाई वाढू शकते. वाढत्या महागाईमुळे देशातील वस्तू आणि सेवांची किंमत वाढते, ज्यामुळे त्यांची निर्यात कमी होते आणि आयात वाढते. यामुळे व्यापार तूट (Trade Deficit) वाढते आणि चलनाचे मूल्य घटते.

  5. गुंतवणूकदारांचा आत्मविश्वास कमी होणे:

    जर गुंतवणूकदारांना असे वाटले की सरकार तुटीचे व्यवस्थापन योग्य प्रकारे करू शकत नाही, तर ते देशातून आपली गुंतवणूक काढून घेऊ शकतात. यामुळे चलनाची मागणी घटते आणि विनिमय दर वाढतो.

परिणाम:

या सर्व कारणांमुळे दीर्घकाळात देशाच्या चलनाचे अवमूल्यन (Devaluation) होते, म्हणजेच विनिमय दर वाढतो.

उत्तर लिहिले · 24/3/2025
कर्म · 2840

Related Questions

किती रुपये म्हणजे एक डॉलर?
विनिमय दरातील बदलाची कारणे कोणती आहेत?
स्थिर विनिमय दर प्रणालीनुसार बाजारात चलन दर ...द्वारे ठेवला जातो?
विनिमय दराचे प्रकार?
विनिमय नियंत्रण म्हणजे काय?
एक कोटी म्हणजे किती डॉलर?
500 डॉलर भारताचे किती रुपये?