तिरुपती बालाजी हे बौद्धांचे तीर्थक्षेत्र होते! भारतातील बौद्ध धम्माच्या ऱ्हासानंतर बोद्धांच्या अनेक विहारांवर वैदिकांनी कब्जा करून विहारे आपल्या ताब्यात घेतली, हे हि मंदिर त्यापैकी एक आहे! सुमारे ८ व्या शतकापासून शंकराचार्य यांनी बौद्ध विहारांना शैव पंथांची मंदिरे बनविले, ११ व्या शतकात रामानुजाचार्यानी विहारांना वैष्णव मंदिरात रूपांतरित केली, उरलेसुरले विहार शक्ति पंथाने काबीज केली. तिरुपती बालाजीच्या मूर्तीचे निरीक्षण करा तुम्हाला कळून चुकेल कि मथुरा शिल्प शैलीतील ती मूर्ती मार्गदाता गौतम बुध्दाची आहे, कपडे आणि आभूषणे तसेच फुलांच्या हारांच्यामागे मूर्ती अशी लपविले जाते कि मूर्तीची मूळ शैली समजणे अवघड होऊन बसते. बौद्ध भिक्खुंप्रमाणे केस कापण्याची परंपरा पूर्ण भारतात फ़क्त येथेच जपली जाते. यावर भरपूर संशोधन झालेले आहे, मात्र वैदिक मंदिरांवरील आपला ताबा सोडण्यास तयार नाहीत. बुद्धांना जेथे बोधि प्राप्त झाली ते बोद्धगयेचे मंदिर अजूनही वैदिकांच्या ताब्यात आहे, आज भारतातील जी मंदिरे प्राचीन आहेत असे सांगितले जाते त्या सर्वांची गत अशीच झालेली आहे. संपूर्ण माहिती जाणून घ्यायची असेल तर 'तिरुपती बालाजी एक प्राचीन तीर्थक्षेत्र', डॉ. के. जमनादास पुस्तक सुज्ञानीं जरूर वाचले पाहिजे!

1.

2.

3.

4

तिरुपती बालाजी मंदिराचा इतिहास अनेक शतके जुना आहे. या मंदिराला भारतातील सर्वात महत्वाचे आणि पवित्र तीर्थक्षेत्र मानले जाते.

मंदिराची उत्पत्ती:

पौराणिक कथा:

ऐतिहासिक नोंदी:

आधुनिक काळ:

अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: