पेट्रोलचे भाव का वाढत आहेत? जगात पेट्रोल किती आहे? पेट्रोलच्या गाड्या बंद होणार आहेत काय?
पेट्रोलचे भाव का वाढत आहेत? जगात पेट्रोल किती आहे? पेट्रोलच्या गाड्या बंद होणार आहेत काय?
- आंतरराष्ट्रीय बाजारात सौदी अरेबियासारख्या ओपेक देशांनी कच्च्या तेलाचं उत्पादन कमी केलंय.
- त्यामुळे मागणी पेक्षा पुरवठा कमी होऊन आंतरराष्ट्रीय स्तरावर इंधनाचा तुटवडा निर्माण झालाय.
- भारतात तर मागणीच्या 85 टक्के इंधन आपण परदेशातून आयात करतो.
- त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय दरांचा थेट परिणाम आपल्याला भोगावा लागतो आहे.
- भारतात इंधनांवर विविध कर देखील आहेत.
- कारण, बरचसं इंधन आपण आयात करत असल्यामुळे त्यावर केंद्र सरकारकडून एक्साईज आणि राज्य सरकारकडूनही व्हॅट सारखे कर लागत असतात.
- इंधनावरील कर हे केंद्र आणि राज्य सरकारांच्या महसूलाचे मोठे मार्ग आहेत. हे कर कमी केले तर महसूल खूप मोठ्या प्रमाणावर बुडतो. म्हणून सहसा सरकार एक्साईज आणि व्हॅट कमी करायला तयार होत नाहीत.
- कोरोनाच्या काळातही अर्थव्यवस्था थांबलेली असताना या महसूलाकडे बघूनच सरकारने इंधनाच्या किमती कमी केल्या नाहीत.
पेट्रोलचे भाव वाढण्याची अनेक कारणे आहेत, त्यापैकी काही प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाच्या किमती:
पेट्रोलियम कंपन्या कच्च्या तेलाची (Crude Oil) खरेदी आंतरराष्ट्रीय बाजारात करतात. त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाच्या किमती वाढल्यास, त्याचा थेट परिणाम देशातील पेट्रोलच्या किमतीवर होतो.
- रुपया-डॉलर विनिमय दर:
कच्चे तेल खरेदी करण्यासाठी डॉलरमध्ये व्यवहार करावा लागतो. रुपयाच्या तुलनेत डॉलर महाग झाल्यास, तेल खरेदी करणे अधिक महाग होते, ज्यामुळे पेट्रोलचे भाव वाढतात.
- केंद्र आणि राज्य सरकारचे कर:
पेट्रोलच्या किमतीमध्ये केंद्र सरकार आणि राज्य सरकारचे कर (Tax) समाविष्ट असतात. हे कर वाढल्यास पेट्रोलचे भाव वाढतात.
- मागणी आणि पुरवठा:
पेट्रोलची मागणी वाढल्यास आणि त्या तुलनेत पुरवठा कमी झाल्यास, किंमती वाढण्याची शक्यता असते.
- राजकीय अस्थिरता आणि नैसर्गिक आपत्ती:
तेल उत्पादक देशांमध्ये राजकीय अस्थिरता असल्यास किंवा नैसर्गिक आपत्ती (Natural Disasters) आल्यास, तेलाच्या उत्पादनावर परिणाम होतो आणि किंमती वाढतात.
जगात पेट्रोल किती आहे?
जगामध्ये पेट्रोलचा साठा किती आहे, हे निश्चितपणे सांगणे कठीण आहे, कारण हा साठा अनेक घटकांवर अवलंबून असतो. पण जगातील सिद्ध तेल साठ्यानुसार (Proven Oil Reserves), वेळेनुसार आकडेवारी बदलत असते. OPEC च्या अहवालानुसार जगामध्ये 1.5 ट्रिलियन बॅरल पेक्षा जास्त तेल साठा उपलब्ध आहे.
पेट्रोलच्या गाड्या बंद होणार आहेत काय?
पेट्रोलच्या गाड्या पूर्णपणे बंद होणार की नाही, हे निश्चितपणे सांगता येत नाही. परंतु, इलेक्ट्रिक वाहनांना (Electric Vehicles) प्रोत्साहन देण्यासाठी सरकार विविध योजना राबवत आहे. अनेक देशांमध्ये पेट्रोल आणि डिझेलवर चालणाऱ्या गाड्यांच्या वापराला कमी करण्यासाठी प्रोत्साहन दिले जात आहे, ज्यामुळे भविष्यात पेट्रोलच्या गाड्या कमी होण्याची शक्यता आहे.
भविष्यात इलेक्ट्रिक वाहनांचा वापर वाढण्याची शक्यता खालील कारणांमुळे आहे:
- प्रदूषण कमी करण्याचा उद्देश.
- इलेक्ट्रिक वाहनांना सरकारकडून मिळणारे प्रोत्साहन.
- बॅटरी तंत्रज्ञानातील सुधारणा आणि त्यामुळे वाढणारी कार्यक्षमता.