2 उत्तरे
2
answers
पृथ्वीवरील आडव्या रेषांना काय म्हणतात?
2
Answer link
उभ्या भासत असल्या तरी प्रत्यक्षात त्या अर्धवर्तुळे आहेत. ह्या आकृतीत अक्षांशांच्या रेषा सरळ आणि आडव्या भासत असल्या तरी प्रत्यक्षात त्या वर्तुळाकार आहेत. पृथ्वीवरील समान अक्षांश असणाऱ्या सर्व ठिकाणांना जोडणाऱ्या पूर्व-पश्चिम काल्पनिक रेषेस अक्षवृत्त असे म्हणतात.
पृथ्वीवरील समान अक्षांश असणाऱ्या सर्व ठिकाणांना जोडणाऱ्या पूर्व-पश्चिम काल्पनिक रेषेस अक्षवृत्त असे म्हणतात. एखाद्या ठिकाणाचे त्याच्या अक्षवृत्तावरील स्थान त्याच्या रेखांशाने दर्शविले जाते.
पृथ्वीचा नकाशा
रेखांश (λ)
ह्या आकृतीत रेखांशांच्या रेषा वक्र आणि उभ्या भासत असल्या तरी प्रत्यक्षात त्या अर्धवर्तुळे आहेत.
अक्षांश (φ)
ह्या आकृतीत अक्षांशांच्या रेषा सरळ आणि आडव्या भासत असल्या तरी प्रत्यक्षात त्या वर्तुळाकार आहेत. समान अक्षांशांच्या सर्व स्थानांना जोडणार्‍या काल्पनिक वर्तुळास अक्षवृत्त असे म्हणतात.
विषुववृत्ताचे अक्षांश 0° असून ते पृथ्वीच्या गोलाला दक्षिण आणि उत्तर गोलार्धात विभागते.
अक्षवृत्तांच्या रेषा एकमेकांना समांतर असतात. जसजसे विषुवृत्तापासून उत्तर अथवा दक्षिण धृवाकडे जावे तशी अक्षवृत्ते लहान होत जातात. विषुववृत्त हे सर्वात मोठे अक्षवृत्त आहे.
0
Answer link
पृथ्वीवरील आडव्या रेषांना अक्षांश (Latitude) म्हणतात.
अक्षांश म्हणजे पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील कोणतेही ठिकाण विषुववृत्ताच्या उत्तरेस किंवा दक्षिणेस किती अंश (degree) कोनात आहे हे दर्शवणारी काल्पनिक रेषा.
महत्वाचे अक्षांश:
- विषुववृत्त (Equator): 0°
- कर्कवृत्त (Tropic of Cancer): 23.5° उत्तर
- मकरवृत्त (Tropic of Capricorn): 23.5° दक्षिण
- आर्क्टिक वृत्त (Arctic Circle): 66.5° उत्तर
- अंटार्क्टिक वृत्त (Antarctic Circle): 66.5° दक्षिण
अक्षांशामुळे हवामानाचे अंदाज बांधण्यास मदत होते.