राजकीय प्रतिक्रिया मूल्यमापन (Political reaction assessment) म्हणजे निवडणुकीतील राजकीय पक्षांच्या कामगिरीचे विश्लेषण करणे. निवडणुकीत कोणत्या पक्षाला किती जागा मिळतील, कोणत्या मुद्यांवर लोकांनी मतदान केले, कोणत्या नेत्याला जास्त पाठिंबा मिळाला, याची माहिती मिळवणे म्हणजे राजकीय प्रतिक्रिया मूल्यमापन होय.

राजकीय प्रतिक्रिया मूल्यमापनाचे काही महत्वाचे पैलू:

• निवडणूक सर्वेक्षण: निवडणुकीपूर्वी लोकांची मते जाणून घेण्यासाठी सर्वेक्षण केले जाते. यामुळे मतदारांचा कल कोणत्या पक्षाकडे आहे, हे समजते.
• Exit Polls: मतदान झाल्यावर मतदारांना त्यांनी कोणाला मत दिले, हे विचारले जाते. या माहितीवरून निवडणुकीचा निकाल काय लागू शकतो, याचा अंदाज येतो.
• राजकीय विश्लेषक: निवडणुकीच्या निकालावर राजकीय विश्लेषक बातम्या देतात आणि निकालांचे विश्लेषण करतात.
• सोशल मीडिया विश्लेषण: सोशल मीडियावर लोकांच्या प्रतिक्रिया आणि मतं काय आहेत, हे बघितले जाते. यामुळे कोणत्या मुद्यांवर जास्त चर्चा आहे, हे समजते.

राजकीय प्रतिक्रिया मूल्यमापनाचे फायदे:

• राजकीय पक्षांना त्यांची रणनीती ठरवण्यासाठी मदत करते.
• लोकांना निवडणुकीच्या निकालांबद्दल माहिती मिळते.
• कोणत्या मुद्यांवर सरकारला काम करायला हवे, हे समजते.

उदाहरण:

2014 च्या लोकसभा निवडणुकीत, अनेक संस्थांनी निवडणुकीपूर्वी सर्वेक्षण केले होते. या सर्वेक्षणातून भाजप (BJP) सर्वात मोठा पक्ष म्हणून पुढे येईल, असा अंदाज वर्तवला होता आणि तसेच घडले.

राजकीय प्रतिक्रिया मूल्यमापन हे निवडणुकीच्या अभ्यासाचे एक महत्त्वाचे अंग आहे.