⭕ चेहरयावरील वांग व उपचार ⭕
   
  आधुनिक विज्ञानानुसार मेलेस्मा ( वांग ) हा आजार मेलेनोसाइटस यांचा अधिक प्रमाणाने होतो . स्त्रियांच्यात अधिक आढळणारा हा आजार घडवण्यात ‘इस्ट्रोजेन आणि प्रोजेस्टेरोन ‘ या संप्रेरकांचा वाटा असतो . तसेच ‘थायरोइड ‘ या आजारात मेलेस्मा वाढल्याचे दिसून येते इत्यादी!!आयुर्वेदानुसार क्रोध आणि परिश्रम याने प्रकुपित झालेला वायू हा पित्तसह मुखात येउन तोंडावर वेदना रहित , पातळ , काळसर असे डाग उत्पन्न करतो . त्याला ‘वांग ‘ असे म्हणतात .हा आजार एका दिवसात होत नाही . अनेक काळ वात आणि पित्ताचा प्रकोप करणारे हेतू सेवन करत राहिल्याने हे दोष बिघडतात आणिवांगाची उत्पत्ती होते .  
  मग हे दोष फक्त मुखातच जातात का ??  
  नाही . .  
  काही वेळा हे दोष संपूर्ण शरीरात पसरून वेदना रहित आणि काळे असे डाग (आयुर्वेदोक्त शब्द मंडल ) उत्पन्न करतात याला ‘निलिका ‘ असे नाव आहे .  
  ☙आयुर्वेदानुसार यावर करता येण्या सारखे सोपे उपाय :☙-  
  १. मंजिष्ठा मधात वाटून त्याचा लेप वांगावर करावा .२. जायफळाचा लेप लावावा .३. मसूर दुधात वाटून त्यात तूप मिसळून त्याचा लेप लावावा . आयुर्वेद सांगतो , असा लेप लावल्याने चेहेरा ७ दिवसात कमळाप्रमाणे सुंदर होतो .४. रक्तचंदन , लोध्र आणि कोष्ठ यांचा लेप लावावा . इत्यादी !!सदर उपाय हे केवळ लेप स्वरूपाचे आहेत . वास्तविक ‘वांग ‘ यासाठी रक्त मोक्षण , विरेचन इत्यादी पंचकर्मातील उपचार तसेच पित्त शामक , वात शामक , रक्त दुष्टी दूर करणारे , रक्त प्रसादान करणारे असे अभ्यंतर औषध उपचार आवश्यक असतात .केवळ लेप देण्याचे कारण असे की ,वांग घालवणारी क्रीम ही ‘मेलेनीन ‘वर काम करणारी असतात .  

  आपल्या सौंदर्यासाठी चेहेऱ्यावर रासायनिक क्रीम चोपडून त्याच्या साईड इफेक्ट निस्तरण्या साठी अजून एक क्रीमबाळगणे फारसे व्यावहारिक नाही. त्यामुळे हे आयुर्वेदिक लेप फायद्याचे ठरतात .हे लेप लावत असताना किंवा वांगावर उपचार घेत असताना डोकंआणि मन शांत ठेवणे फार महत्वाचे आहे . . . ‘रागाने ‘ अनेक गोष्टी बिघडतात . . . . वांग हा त्यातलाच एक उपद्रव !!(टीप – मेलेस्मा = वांग हे दोन्हीतील काही समान लक्षण असल्याने लिहिले आहे . आधुनिक विज्ञान व आयुर्वेद यांच्यात हेतू , संप्राप्ती व चिकित्सा यात मुलभूत फरक आहेत . पण बिगर आयुर्वेदिक लोकांना पांडू म्हंटल की समजत नाही पण ‘एनिमिया ‘ म्हंटले की ओळखीचा शब्द वाटतो . त्यामुळे येथे केलेली तुलना ही विषय स्पष्ट करायला तात्कालिक स्वरुपात केली आहे )  
  वैद्य . अंकुर रविकांत देशपांडेआयुर्वेद कोश