गडदुर्ग भूगोल पत्ता पर्वत डोंगर

महाराष्ट्रामध्ये डोंगररांगा कोणकोणत्या व कुठे आहेत?

3 उत्तरे
3 answers

महाराष्ट्रामध्ये डोंगररांगा कोणकोणत्या व कुठे आहेत?

3
सह्याद्रि पर्वताच्या पठारावरील उपरांगा :

विस्तार : महाराष्ट्र पठारावर पूर्व – पश्चिम दिशेत (वायव्य – आग्नेय)

A. सातमाळा – अजिंठा डोंगररांगा :

पूर्व – पश्चिम दिशेत

जिल्हा – नाशिक, नंदुरबार, धुळे, नगर, औरंगाबाद, जालना, परभणी, बुलढाणा, वाशिम, नांदेड, यवतमाळ.

उंची – 200 ते 300 मीटर

ही रांगसलग नसून तुटक स्वरुपात आहे.

पश्चिमेकडील भागास – ‘सातमाळा’

पूर्वेकडील भागास – ‘अजिंठा’ म्हणतात.

या डोंगर रांगेतच देवगिरीचा किल्ला व वाघुर नदीच्या खोर्‍यात अजिंठा लेण्या आहेत.

या रांगेचा भाग म्हणून पुढील स्थानिक डोंगरांचा समावेश होतो.

  • धुळे – गाळणा डोंगर
  • नांदेड – निर्मल डोंगर
  • औरंगाबाद – वेरूळ डोंगर
  • हिंगोली – हिंगोली डोंगर
  • नांदेड – मुदखेड डोंगर
  • यवतमाळ – पुसद टेकड्या
  • सातमाला – सप्तश्रुंगी(1416 मी. ), तौला – (1231 मी.), अंकाई – टंकाई – (961 मी.), सुरपालनाथ – (958 मी.),
  • सतमाळा – (945 मी.)
  • अजिंठा – शिरसाळा (885 मी.), बुलढाणा (546 मी.)
  • पठार – मालेगाव व बुलढाणा पठार.
B. हरिश्चंद्र बालाघाट डोंगर :

आग्नेय : वायव्य दिशेत.

जिल्हा : पुणे, नगर, सोलापूर, उस्मानाबाद, लातूर.

नाणे घाटापासून(हरिश्चंद्र – 1424) पूर्वेकडे उंची कमी होत जाते. ही डोंगररांग पुढे आग्नेयेस हैद्राबादपर्यंत जाते.

पश्चिमेकडील भागात : हरिश्चंद्र गड व पूर्वेकडील भागास – बालाघाट.

या डोंगर रांगेत पुढील डोंगररांगांचा समावेश होतो.

अहमदनगर – हरिश्चंद्र डोंगर, पुणे – तसूमाई डोंगर, अहमदनगर – बाळेश्वर डोंगर इ.

बीड, लातूर, उस्मानाबाद, जिल्ह्यात बालाघाट डोंगर पसरली आहे.

बालाघाट डोंगर रांगेत तुळजाभवानी मातेचे प्रसिद्ध मंदिर व नळदुर्ग येथे नळराजांनी बांधलेला किल्ला आहे.

C. महादेव डोंगर रांगा :

वायव्य ते आग्नेय दिशेत.

महाबळेश्वर – पाचगणीपासून आग्नेयेस.

आग्नेयकडे कर्नाटककाकडे कमी होते.

या डोंगररांगेत शंभू महादेवाचे पवित्र देवालय आहे. (शिखर शिंगनापुर)

या रांगेत पुढील डोंगर आहेत. सातारा -बामणोली, कर्हाड – आगाशीव डोंगर.

या रांगेत सासवड पठार, औंध पठार, खानापूर पठाराचा समावेश होतो.

महाराष्ट्रातील इतर स्थानिक डोंगर

1) कोल्हापूर-पन्हाळा व ज्योतिबा डोंगर, चिकोरी डोंगर

2) नंदुरबार – सातपुडा पर्वताचा भाग, तोरणमाळ डोंगर

3) अमरावती – गाविलगड टेकड्या व मेलघाट डोंगर

4) नागपूर – गरमसुर, अंबागड व मनसर टेकड्या

5) गडचिरोली – भामरागड, सुरजगड, चिरोली, चीमुर टेकड्या

6) भंडारा – दरेकसा, नवेगाव टेकड्या

7) गोंदिया – दरेकसा, नवेगाव टेकड्या

8) चंद्रपुर – चांदूरगड, पेरजागड.

उत्तर लिहिले · 21/2/2019
कर्म · 55350
1
महाराष्ट्रामध्ये डोंगररांगा, सह्याद्री पर्वत, महाबळेश्वर, कोकण या ठिकाणी आहेत.
उत्तर लिहिले · 21/2/2019
कर्म · 300
0

महाराष्ट्रामध्ये अनेक डोंगररांगा आहेत, ज्या राज्याच्या भूगोलाला वैशिष्ट्यपूर्ण बनवतात. त्यापैकी काही प्रमुख डोंगररांगा खालीलप्रमाणे:

1. सह्याद्री पर्वतरांग:

  • सह्याद्री ही महाराष्ट्रातील सर्वात प्रमुख डोंगररांग आहे.
  • याला पश्चिम घाट असेही म्हणतात.
  • हे पर्वत उत्तर-दक्षिण दिशेने पसरलेले आहेत.
  • सह्याद्रीमुळे महाराष्ट्राला नैसर्गिक सौंदर्य लाभले आहे.

2. सातपुडा पर्वतरांग:

  • सातपुडा पर्वत मध्य भारतात असून याचा काही भाग महाराष्ट्रात आहे.
  • हे पर्वत महाराष्ट्र आणि मध्य प्रदेशच्या सीमेवर आहेत.

3. अजिंठा डोंगररांग:

  • अजिंठा डोंगररांग सह्याद्री पर्वताचाच भाग आहे.
  • येथे जगप्रसिद्ध अजिंठा लेणी आहेत.

4. बालाघाट डोंगररांग:

  • बालाघाट डोंगररांग ही पूर्व-पश्चिम दिशेने पसरलेली आहे.
  • ही डोंगररांग गोदावरी आणि भीमा नद्यांच्या दरम्यान आहे.

5. शंभू महादेव डोंगररांग:

  • शंभू महादेव डोंगररांग सातारा आणि पुणे जिल्ह्यांच्या परिसरात आहे.

या व्यतिरिक्त, महाराष्ट्रात अनेक लहान-मोठ्या डोंगररांगा आहेत ज्या विविध जिल्ह्यांमध्ये पसरलेल्या आहेत आणि त्या त्या भागाच्या भूगोलाला विशेष महत्त्व देतात.

अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:

  1. महाराष्ट्र राज्याची प्राकृतिक रचना: विकसपीडिया
उत्तर लिहिले · 20/3/2025
कर्म · 1780

Related Questions

सर्वात जास्त तिखट फळ कोणते आहे?
जगात सर्वात जास्त स्वच्छ व साफ पाणी कुठे आहे?
जगात सर्वात जास्त गोड पाणी कुठे आहे?
मला गाव नकाशा पाहिजे, ज्यात मंदिरे आणि सार्वजनिक ठिकाणे असावीत. तो कुठे मिळेल?
कर्नाटकची बॉर्डर महाराष्ट्रातील कोणत्या जिल्ह्याला लागून आहे?
क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने भारतातील. सर्वात मोठा जिल्हा कोणता?
कोणती नदी संपूर्ण देशातून वाहते?