पाॅवर फॅक्टर म्हणजे काय ?
समजा तुमच्याकडे मोबाइल फोन आहे ज्याची बॅटरी सध्या 100% आहे.
आता आपण सुमारे 30 मिनिटांपर्यंत संगीत ऐकलं आणि ज्यामुळे तुमची बॅटरी 90% झाली आहे. आता आपण एक टक लावून बाहेर गेला आणि 2 तासांनंतर आपला फोन पाहिला आणि आता आपली बॅटरी 88% पर्यंत खाली आली आहे.
पण थांबा ! तुम्ही फक्त 10% वापरले आहे तर संगीत ऐकत असताना 2% कुठे गेले ??
इतर कारणांसाठी जसे की घड्याळ, नेटवर्क इ.
पण आपण प्रत्यक्षात आपल्या फोनवर काही केले (आपण प्रत्यक्षात तो वापरला होता)
नाही योग्य!
त्याचप्रमाणे इलेक्ट्रिकल सर्किटमध्ये सर्वच कामे काही कामात वापरण्यात येत नाहीत
उदाहरणार्थ
"सक्रिय पॉवर पी (केडब्ल्यू) हे मोटर्स, दिवे, उष्णता आणि संगणक यासारखे लोड करण्यासाठी प्रेषित वास्तविक ऊर्जा आहे. विद्युत सक्रिय शक्ती यांत्रिक ऊर्जा, उष्णता किंवा प्रकाश मध्ये बदलली आहे. "
उत्तेजना क्षेत्र आणि इतर घटक जे देखील शक्तीचा वापर करतात परंतु प्रत्यक्ष कार्याचा परिणाम होत नाही
तर, आपल्याला काय माहित आहे की पॉवरचे काय उपयोगाचे (काय झाले त्याचे परिणाम) आणि किती रक्कम अप्रत्यक्षपणे वापरली जाते (प्रत्यक्ष काम करत नाही)?
पॉवर फॅक्टर
पॉवर फॅक्टर = (सत्य शक्ती) / (उघड (एकूण) शक्ती)
जर गुणोत्तर 0.85 असेल तर याचा अर्थ 15% वीज प्रत्यक्ष प्रत्यक्ष काम करू शकत नाही आणि मागे पडणे म्हणजे 15% शक्ती प्रेरक घटकांद्वारे वापरली जाते.
जर हे गुणोत्तर 0.85 असेल तर त्याचा अर्थ 15% ऊर्जा कॅपॅसिटीव घटकांद्वारे वापरली जाते जी प्रत्यक्ष कामामध्ये परिणाम देत नाहीत.
विद्युत घटकांची रचना आणि व्यवस्थापनाच्या गुणवत्तेचे पॉवर फॅक्टर हे सूचक आहे. हे दोन अतिशय मूलभूत संकल्पनांवर आधारित आहे: सक्रिय आणि उघड शक्ती.
पॉवर फॅक्टर (Power Factor) म्हणजे काय?
पॉवर फॅक्टर हे AC (Alternating Current) सर्किटमधील व्होल्टेज आणि करंट यांच्यातील संबंधाचे एक माप आहे.
सोप्या भाषेत सांगायचे झाल्यास, पॉवर फॅक्टर हे दर्शवते की किती प्रभावीपणे विद्युत ऊर्जा वापरली जात आहे.
पॉवर फॅक्टरची गणना:
पॉवर फॅक्टरची गणना खालीलप्रमाणे केली जाते:
पॉवर फॅक्टर = Active Power (kW) / Apparent Power (kVA)
- Active Power (kW): हे सर्किटमध्ये वापरले जाणारे खरे पॉवर आहे, जे काम करण्यासाठी वापरले जाते.
- Apparent Power (kVA): हे व्होल्टेज आणि करंट गुणाकार करून मिळणारे एकूण पॉवर आहे.
पॉवर फॅक्टरचे महत्त्व:
उच्च पॉवर फॅक्टर असणे आवश्यक आहे, कारण ते विद्युत प्रणालीची कार्यक्षमता सुधारते आणि ऊर्जेची बचत करते.
कमी पॉवर फॅक्टर असल्यास, जास्त करंट वापरला जातो, ज्यामुळे ऊर्जा वाया जाते आणि उपकरणांचे आयुष्य कमी होते.
पॉवर फॅक्टर सुधारण्याचे उपाय:
पॉवर फॅक्टर सुधारण्यासाठी कॅपेसिटर (Capacitor) चा वापर केला जातो. कॅपेसिटर हे Reactive Power पुरवतात, ज्यामुळे ॲक्टिव्ह पॉवर आणि ॲपअरंट पॉवरमधील अंतर कमी होते आणि पॉवर फॅक्टर सुधारतो.
उदाहरण:
जर एखाद्या कारखान्यात 100 kW Active Power वापरले जात असेल आणि Apparent Power 120 kVA असेल, तर पॉवर फॅक्टर 100/120 = 0.83 असेल.
याचा अर्थ असा आहे की केवळ 83% ऊर्जा कामासाठी वापरली जात आहे, तर उर्वरित 17% ऊर्जा वाया जात आहे.
अधिक माहितीसाठी आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता: