
विपश्यना
उत्तर एआय (Uttar AI) येथे, तुमच्या प्रश्नाचे उत्तर खालीलप्रमाणे:
विपासना: व्याख्या
विपासना म्हणजे 'विशेष प्रकारे पाहणे'. ही एक प्राचीन भारतीय ध्यान पद्धती आहे. या पद्धतीत, साधक आपल्या श्वासावर आणि शरीराच्या संवेदनांवर लक्ष केंद्रित करतो. विपासना हे आत्म-निरीक्षणाचे (Self-observation) तंत्र आहे, ज्यामुळे आपल्या मनात सतत येणाऱ्या विचारांचे आणि भावनांचे स्वरूप समजून घेण्यास मदत होते.
विपासनेचे घटक आणि त्यांचे महत्त्व:
विपासनेमध्ये खालील प्रमुख घटक असतात:
- श्वास (आनापान):
श्वासावर लक्ष केंद्रित करणे हे विपासनेतील पहिले पाऊल आहे. श्वासाच्या निरीक्षणाने चित्त शांत होते आणि एकाग्रता वाढते.
- संवेदना (वेदना):
शरीरावर होणाऱ्या विविध संवेदना जसे की स्पर्श, दाब, उष्णता, इत्यादींवर लक्ष देणे. या संवेदनांकडे साक्षीभावाने पाहिल्याने आसक्ती कमी होते.
- चित्त (मन):
मनात येणारे विचार, कल्पना आणि भावना यांचे निरीक्षण करणे. विचारांमध्ये न अडकता, त्यांना केवळ साक्षीभावाने पाहणे हे चित्ताच्या शुद्धीसाठी आवश्यक आहे.
- धम्म (सत्य):
विपासनेच्या अभ्यासाने आपल्याला जीवनातील सत्य समजते. दुःख, अनित्यता (impermanence) आणि अनात्मा (non-self) या तीन गोष्टींचा अनुभव येतो, ज्यामुळे जीवनातील आसक्ती कमी होते.
विपासनेचे महत्त्व:
- मानसिक शांती: विपासनेमुळे चित्त शांत होते आणि तणाव कमी होतो.
- एकाग्रता: नियमित अभ्यासामुळे एकाग्रता वाढते, ज्यामुळे कार्यक्षमता सुधारते.
- आत्म-जागरूकता: स्वतःच्या विचारांचे आणि भावनांचे स्वरूप समजून येते.
- दुःखमुक्ती: जीवनातील दुःखाचे कारण समजून घेतल्याने त्यातून मुक्त होण्यास मदत होते.
विपासना ही एकtransformative meditation technique आहे, जी व्यक्तीला स्वतःच्या आत डोकावून पाहण्यास आणि जीवनातील सत्याचा अनुभव घेण्यास मदत करते.
विपश्यना धम्म केंद्रे जगभरात आहेत. महाराष्ट्रात इगतपुरी, मुंबई(गोराई बेट), पुणे ही काही मोठी केंद्रे आहेत.
जवळपास महाराष्ट्रात प्रत्येक जिल्ह्यात केंद्रे आहेत.
विपश्यना करतांना आपणास खूप नियम पाळावे लागतात पण ते आपल्या habit ptterns बदलण्यासाठी अत्यंत आवश्यक आहेत.
विपश्यना करण्यासाठी अर्ज कसा करावा
विपश्यना केंद्र इगतपुरी येथे दहा दिवसीय शिबिरात प्रवेश घेण्यासाठी अर्ज करन्यासाठी क्लिक करा Vipassana [1]
जर तुम्हाला लवकर नंबर लागावा अस वाटत तर तुम्ही पुणे, मुंबई इतर जिल्ह्याच्या ठिकाणी प्रयत्न करा.
कांदिवली-Vipassana [2]
कल्याण धम्म वहिनी-Vipassana [3]
पुणे-Vipassana [4]
मुंबई-Vipassana
नवी मुंबई-Vipassana [5]
पुणे धम्मनंदा- Vipassana [6]
संपूर्ण भारतात यादी- https://www.vridhamma.org/Schedu... [7]
पालघर - Vipassana [8]
नाशिक- https://www.dhamma.org/en/schedu... [9]
जळगाव- Vipassana [10]
धम्मगिरी इगतपुरी इथे खूप जास्त विपश्यना करणारे असतात त्यामुळे लवकर नंबर लागेल की नाही याची शाश्वती नवीन विद्यार्थ्यांना नसते( तिथे New Students and Old students) अशे दोन गट असतात, महिलांसाठी वेगळी व्यवस्था असते.
जर तुम्ही जुने विध्यार्थी असाल तर लवकर नंबर लागेल नवीन विद्यार्थ्यांना कमीत कमी दोन महिने ते जास्तीत जास्त कितीही वेळ लागू शकतो.
तुम्ही जेवढे स्वयंशिस्त असाल तेवढे लवकर विपश्यना शिकाल.
तुमचे मन जेवढे चंचल तेवढा तिथे त्रास होतो( मन स्थिर करायला)
धन्यवाद. Be Happy
(अजून माहिती हवी असल्यास कृपया कॉल करा -९६५७५३३१४३ (फक्त संध्याकाळी ७-८ दरम्यान)
माधव सावळे.
तळटीपा
[1] Vipassana
[2] Vipassana
[3] Vipassana
[4] Vipassana
[5] Vipassana
[6] Vipassana
[7] Schedule of Vipassana Courses
[8] Vipassana
[9] Vipassana
[10] Vipassana
3.8 हजार व्ह्यूज · 27 अपवोटर पाहा
संबंधित प्रश्न (खाली आणखी उत्तरे)
विपश्यना कशी करावी? विपश्यना करण्याची प्रक्रिया काय असते?
5,272 व्ह्यूज
विपश्यना केल्याने काय फायदा होतो?
3,941 व्ह्यूज
नियमित विपश्यना केल्याने वैवाहिक जीवनात काय फायदे होतात?
1,656 व्ह्यूज
नियमित विपश्यना केल्याने रोजच्या आयुष्यात काय फायदे होतात?
1,912 व्ह्यूज
नियमित विपश्यना केल्याने का व कसे फायदे होतात?
541 व्ह्यूज
इतर उत्तरे
उमेश गोराडे (Umesh Gorade), Resource Person
उत्तर दिल्याची तारीख 23 मे, 2019 · लेखकाकडे 51 उत्तरे आहेत व 61.7 हजारउत्तरे पाहिली आहेत
खूप छान प्रश्न आपले धन्यवाद
विपश्यना म्हणजे प्रत्येक प्रश्नाचे उत्तर मिळवण्याचे प्रशिक्षण विपश्यना जर मनापासून केली तर आपल्या आयुष्यात खूप फायदा होतो. मी स्वतः 10 दिवस इगतपुरी येथे विपश्यना केली आहे. मी 2012 मध्ये विपश्यना केली आहे. तेव्हापासून माझ्या आयुष्यातील खूप साऱ्या प्रश्नांची उत्तरे उकल करण्यासाठी मला मदत झाली आहे. त्यातील काही उदाहरणे
ताणतणावापासून मुक्तता , स्वयंप्रेरणा , स्मरणशक्ती वाढ , आरोग्य सदृढ , सकारात्मक विचारसरणी , मोठ्या आव्हानांना सामोरे जाण्याची ताकत अशा खूप गोष्टी आपल्याला विपश्यना करून कळतात. आपण जर पहिल्यांदा विपश्यना करण्यासाठी जात असाल तर शक्यतो आपण इगतपुरी येथेच वि...
वाचन सुरू ठेवा
दिशा खुडे (Disha Khude), एम बी ए डी वाय पाटील तळेगाव, सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठ (2021)
उत्तर दिल्याची तारीख 10 मे, 2019 · लेखकाकडे 720 उत्तरे आहेत व 424.1 हजारउत्तरे पाहिली आहेत
वि म्हणजे स्वतः
पश्यना म्हणजे पाहणे…
विपश्यना करण्यासाठी पहिल्यांदा तुमच्या भागात कुठे विपश्यना केंद्र शोधा…कारण विपश्यना स्वतः करणे आणि सगळ्यांसोबत करणे यात खूप फरक आहे…
जेव्हा सगळ्यांसोबत कराल तेव्हा वेगळा शक्ती प्रवाह वायूसोबत श्वासात येतो…
तुम्ही विपश्यना केंद्र शोधा नाहीतर यूट्यूब वरून अनापान बघा कारण विपश्यनेची पहिली पायरी अनापान असते
विपश्यना: एक परिचय
विपश्यना हे भारतातील सर्वात प्राचीन ध्यान पद्धतींपैकी एक आहे. गौतम बुद्धांनी या पद्धतीचा पुनर्शोध लावला आणि लोकांपर्यंत पोहोचवला, त्यामुळे ही पद्धत जगभर प्रसिद्ध झाली.
विपश्यनेचा अर्थ
विपश्यना म्हणजे 'विशेष प्रकारे पाहणे'. या ध्यान पद्धतीत, साधक आपल्या श्वासावर आणि शरीरावर होणाऱ्या संवेदनांवर लक्ष केंद्रित करतो. त्यामुळे त्याला आपल्या मनाची आणि शरीराची जाणीव होते.
विपश्यना कशी करतात?
- शांत ठिकाणी पद्मासन किंवा सुखासनात बसा.
- आपले डोळे बंद करा.
- नैसर्गिक श्वासावर लक्ष केंद्रित करा. श्वास घेताना आणि सोडताना होणाऱ्या संवेदनांवर लक्ष ठेवा.
- सुरुवातीला मन भटकण्याची शक्यता आहे, पण हळूहळू ते स्थिर करण्याचा प्रयत्न करा.
- शरीरावर होणाऱ्या संवेदना जशा की स्पर्श, दाब, उष्णता किंवा थंडी यांवर लक्ष केंद्रित करा.
विपश्यनेचे फायदे
- तणाव कमी होतो.
- एकाग्रता वाढते.
- मानसिक शांती मिळते.
- सकारात्मक दृष्टिकोन निर्माण होतो.
- आत्म-जागरूकता वाढते.
विपश्यना शिबिरे
विपश्यना शिकण्यासाठी अनेक ठिकाणी शिबिरे आयोजित केली जातात. ही शिबिरे साधारणपणे १० दिवसांची असतात, ज्यात साधकांना विपश्यनेचे प्रशिक्षण दिले जाते.
विपश्यना आंतरराष्ट्रीय केंद्र (Vipassana International Academy): Vridhamma.org
विपश्यना ही एक प्राचीन भारतीय ध्यान पद्धती आहे. या पद्धतीत, साधक आपल्या श्वासावर लक्ष केंद्रित करतो आणि आपल्या मनात येणाऱ्या-जाणाऱ्या विचारांचे निरीक्षण करतो.
विपश्यना साधनेचे काही फायदे:
- तणाव कमी होतो.
- एकाग्रता वाढते.
- आत्म-जागरूकता वाढते.
- सकारात्मक दृष्टिकोन वाढतो.
विपश्यना साधना करण्यासाठी, साधकाने शांत ठिकाणी मांडी घालून बसावे. आपले डोळे बंद करावे आणि आपल्या श्वासावर लक्ष केंद्रित करावे. जेव्हा आपले मन भटकते, तेव्हा हळूवारपणे त्याला पुन्हा श्वासावर आणावे.
विपश्यना साधना ही एक दीर्घकालीन प्रक्रिया आहे. नियमितपणे सराव केल्याने, साधकाला अनेक फायदे मिळू शकतात.
अधिक माहितीसाठी, आपण खालील संकेतस्थळांना भेट देऊ शकता:
महाराष्ट्रामधील केंद्रे:
- इगतपुरी विपश्यना केंद्र: हे सर्वात प्रसिद्ध केंद्रांपैकी एक आहे. हे नाशिक जिल्ह्यामध्ये आहे.
- मुंबई विपश्यना केंद्र: मुंबईमध्ये देखील विपश्यना केंद्र आहे.
- पुणे विपश्यना केंद्र: पुण्यामध्ये देखील विपश्यना केंद्र उपलब्ध आहे.
महाराष्ट्राबाहेरील काही प्रमुख केंद्रे:
- विपश्यना इंटरनॅशनल ॲकेडमी, बोधगया, बिहार:
- विपश्यना साधना केंद्र, लुंबिनी, नेपाळ:
तुम्ही खालील वेबसाईटला भेट देऊन अधिक माहिती मिळवू शकता:
विपश्यना साधना
विपश्यना, म्हणजे जे जसे खरोखरी आहे, तसे त्याला पाहणे. विपश्यना ही भारतातील अतिप्राचीन ध्यानपद्धतींपैकी एक आहे. सुमारे २५०० वर्षांपूर्वी गौतम बुद्धांनी तिला पुन्हा शोधून काढली आणि सार्वत्रिक रोगांसाठी सार्वत्रिक उपाय, अर्थात जीवन जगण्याची कला ह्या रूपात सर्वांना सुलभ अशी बनविली.ह्या असांप्रदायिक ध्यानपद्धतीचे मुख्य लक्ष्य म्हणजे मानसिक अशुद्धता पूर्णत: काढून टाकणे आणि परिणामी संपूर्ण मुक्तीचा सर्वोच्च आनंद मिळवणे हे आहे. निरोगीपणा, अर्थात् फक्त रोग निवारण नव्हे, तर मानवाला सर्व दुःखापासून मुक्त करणे हाच त्याचा उद्देश आहे.
विपश्यना ही स्व-निरीक्षणातून स्व-परिवर्तन घडवणारी जीवन शैली आहे. मन आणि शरीर यांच्यावर क्षणोक्षणी होणाऱ्या परिवर्तनशील घटनांवर तटस्थपणे निरिक्षण करता करताच होणाऱ्या चित्तविशोधनाच्या अभ्यासामुळे आपल्याला सुखशांतीचे जिवन जगण्यास मदत होते. आंतरिक शांती आणि सामंजस्याचा अनुभव येतो.मनाची अशुद्धी समाप्त होते परिणामी मन संतुलित होऊन प्रेम आणि करुणा यांनी परिपूर्ण होते.
आपले विचार, भावना, निर्णय आणि संवेदना ज्या वैज्ञानिक नियमानुसार चालतात ते सिद्धांत स्पष्ट होऊ लागतात. आपल्या प्रत्यक्ष अनुभवाने आपल्याला समजते की, विकार कसे उत्पन्न होतात, बंधने कशी बांधली जातात आणि त्यापासून कशी मुक्तता मिळू शकते. जागृतता, भ्रांतीमुक्तता, स्व-नियंत्रण आणि शांतता हे जीवनाचे गुणधर्म बनून जातात.