खाजगीकरण

खाजगीकरणामुळे भारत नेमकी कोणाची अर्थव्यवस्था स्वीकारत आहे, हे निश्चितपणे सांगणे कठीण आहे. खाजगीकरण ही एक जटिल प्रक्रिया आहे आणि तिचा परिणाम अनेक घटकांवर अवलंबून असतो. मात्र, काही विचारधारा आणि अर्थव्यवस्था आहेत ज्यांचा प्रभाव खाजगीकरणावर दिसून येतो:

• नवउदारमतवाद (Neoliberalism): नवउदारमतवाद खाजगीकरणाचा एक महत्त्वाचा आधार आहे. या विचारधारेनुसार, सरकारचा हस्तक्षेप कमी असावा आणि बाजाराला अधिकाधिक स्वातंत्र्य असावे. खाजगीकरणामुळे स्पर्धा वाढते, कार्यक्षमता सुधारते आणि गुंतवणूक आकर्षित होते, असा युक्तिवाद नवउदारमतवादी करतात.
  Britannica - Neoliberalism
• मुक्त बाजार अर्थव्यवस्था (Free Market Economy): मुक्त बाजार अर्थव्यवस्था हे खाजगीकरणाचे आणखी एक उद्दिष्ट आहे. या प्रणालीमध्ये, वस्तू आणि सेवांची किंमत मागणी आणि पुरवठ्यानुसार ठरते. खाजगीकरणामुळे सरकारी हस्तक्षेप कमी होतो आणि बाजाराला अधिक नैसर्गिकरित्या कार्य करण्याची संधी मिळते.
• अमेरिकन अर्थव्यवस्था: अमेरिकेमध्ये खाजगीकरण मोठ्या प्रमाणावर झाले आहे. अनेक सरकारी उद्योग आणि सेवा खाजगी कंपन्यांना विकण्यात आल्या आहेत. त्यामुळे, काही लोक असा युक्तिवाद करतात की भारत अमेरिकन अर्थव्यवस्थेचे मॉडेल स्वीकारत आहे.
  Investopedia - Economies of Scale

खाजगीकरण ही एक जागतिक phenomenon आहे आणि अनेक देश खाजगीकरणाच्या धोरणांचा अवलंब करत आहेत. त्यामुळे, भारत नेमकी कोणाची अर्थव्यवस्था स्वीकारत आहे, हे ठामपणे सांगता येत नाही.

खाजगीकरण म्हणजे शासकीय मालकीच्या किंवा व्यवस्थापनाखाली असलेल्या उद्योगांचे, मालमत्तेचे किंवा सेवांचे हस्तांतरण खाजगी मालकीच्या व्यक्तींकडे, कंपन्यांकडे किंवा संस्थांकडे करणे.