तुमच्या प्रश्नावरून असे दिसते की तुमची जमीन 'इनाम वर्ग ६ ब महार वतन' प्रकारची आहे आणि तुम्हाला ती बेकायदेशीरपणे खरेदी केली गेली आहे का, अशी शंका आहे.

'महार वतन' जमिनींच्या खरेदी-विक्रीबाबत महाराष्ट्रात काही विशिष्ट कायदेशीर नियम आहेत, जे 'महाराष्ट्र कनिष्ठ ग्राम इनाम (वतन) निर्मूलन अधिनियम, १९५८' (Maharashtra Inferior Village Watans Abolition Act, 1958) अंतर्गत येतात.

या कायद्यानुसार, महत्त्वाचे मुद्दे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. वतन रद्द करणे: या कायद्याने महार वतन जमिनी रद्द करून त्या सरकारच्या ताब्यात घेतल्या.
2. पुनर्वाटप (Re-grant): नंतर, या जमिनी मूळ वतनदारांना (अटी व शर्तींवर) पुन्हा वाटप करण्यात आल्या. यासाठी त्यांना विशिष्ट रक्कम (Occupancy price) सरकारला भरावी लागत असे.
3. हस्तांतरणावरील निर्बंध (Restrictions on Transfer): ज्या वतन जमिनींचे पुनर्वाटप करण्यात आले आहे, त्या जमिनी जिल्हाधिकाऱ्यांच्या (Collector) पूर्वपरवानगीशिवाय हस्तांतरित (विक्री, गहाण, दान इत्यादी) करता येत नाहीत. ही परवानगी मिळवण्यासाठी सरकारला 'नजराणा' (Nazarana) नावाची विशिष्ट रक्कम (जे जमिनीच्या बाजारभागाच्या काही टक्के असते) भरावी लागते.
4. बेकायदेशीर खरेदी: जर 'महार वतन' जमिनीचे हस्तांतरण (खरेदी) जिल्हाधिकाऱ्यांच्या पूर्वपरवानगीशिवाय आणि आवश्यक नजराणा न भरता केले असेल, तर अशी खरेदी कायद्याच्या दृष्टीने 'बेकायदेशीर' किंवा 'अवैध' मानली जाऊ शकते. यामुळे खरेदीदाराला जमिनीचे कायदेशीर हक्क मिळत नाहीत.

तुमच्या बाबतीत, जमीन बेकायदेशीरपणे खरेदी केली आहे की नाही, हे निश्चित करण्यासाठी तुम्हाला खालील गोष्टी तपासाव्या लागतील:

• जमीन कधी खरेदी केली गेली?
• जमिनीची खरेदी करताना जिल्हाधिकाऱ्यांची पूर्वपरवानगी घेण्यात आली होती का?
• सरकारला आवश्यक नजराणा भरला होता का?
• तुमच्या जमिनीच्या सातबारा उताऱ्यावर (7/12 Extract) 'अकृषिक' किंवा 'वर्ग १' असा शेरा आहे की 'वर्ग २' किंवा 'अविभाज्य व हस्तांतरणीय नाही' असा उल्लेख आहे?

सल्ला:

या प्रकरणात योग्य कायदेशीर सल्ला घेण्यासाठी तुम्ही एखाद्या अनुभवी वकिलाचा (Lawyer) किंवा जमीन महसूल कायद्यांची माहिती असलेल्या तज्ञाचा सल्ला घ्यावा. त्यांना तुमच्या जमिनीची कागदपत्रे (उदा. खरेदीखत, सातबारा उतारा, फेरफार नोंदी, पुनर्वाटप आदेश) दाखवल्यास ते तुम्हाला अचूक माहिती देऊ शकतील आणि पुढील योग्य मार्ग सांगू शकतील.