सजीवांचे वर्गीकरण म्हणजे, त्यांच्यातील समान गुणधर्म आणि फरकांनुसार त्यांना वेगवेगळ्या गटांमध्ये विभागणे होय. यामुळे सजीवांचा अभ्यास करणे, त्यांच्यातील संबंध समजून घेणे आणि त्यांची ओळख पटवणे सोपे होते.

स्वीडिश निसर्गशास्त्रज्ञ कार्ल लिनिअस (Carl Linnaeus) यांना 'आधुनिक वर्गीकरण शास्त्राचे जनक' (Father of Taxonomy) मानले जाते. त्यांनी सजीवांच्या वर्गीकरणाची एक पायाभूत पद्धत विकसित केली, जी आजही वापरली जाते.

सजीवांच्या वर्गीकरणाचे मुख्य स्तर (पदानुक्रम) खालीलप्रमाणे आहेत:

• डोमेन (Domain): हा वर्गीकरणाचा सर्वात मोठा आणि व्यापक स्तर आहे. यामध्ये सजीवांचे तीन मुख्य डोमेन आहेत - आर्किया (Archaea), बॅक्टेरिया (Bacteria) आणि युकेरिया (Eukarya).
• सृष्टी (Kingdom): डोमेन नंतरचा स्तर. यामध्ये सजीवांचे मुख्य ५ किंवा ६ सृष्टींमध्ये वर्गीकरण केले जाते, उदा. प्राणीसृष्टी (Animalia), वनस्पतीसृष्टी (Plantae), कवकसृष्टी (Fungi), प्रोटिस्टा (Protista) आणि मोनेरा (Monera).
• संघ (Phylum): एकाच सृष्टीतील समान मूलभूत रचना असलेल्या सजीवांना एकत्र ठेवले जाते. उदा. प्राणीसृष्टीमध्ये 'कॉर् डेटा' (Chordata) ज्यात पाठीचा कणा असलेले प्राणी येतात.
• वर्ग (Class): एका संघातील अधिक समान गुणधर्म असलेल्या सजीवांचा गट. उदा. 'स्तनधारी' (Mammalia) हा 'कॉर् डेटा' संघातील एक वर्ग आहे.
• गण (Order): एका वर्गातील समान वैशिष्ट्ये असलेल्या सजीवांचा गट. उदा. 'प्रायमेट्स' (Primates) हा 'स्तनधारी' वर्गातील एक गण आहे, ज्यात मानव, माकडे येतात.
• कूळ (Family): एका गणातील जवळचे नातेसंबंध असलेल्या सजीवांचा समूह. उदा. 'होमिनिडी' (Hominidae) हे प्रायमेट्स गणातील एक कूळ आहे, ज्यात मानव आणि त्यांचे पूर्वज येतात.
• प्रजाती (Genus): हे सजीवांच्या वर्गीकरणातील एक महत्त्वाचा स्तर आहे, ज्यात खूप जवळचे संबंध असलेले सजीव येतात. वैज्ञानिक नावातील पहिला शब्द प्रजाती दर्शवतो. उदा. मानवाच्या वैज्ञानिक नावातील 'होमो' (Homo) ही प्रजाती आहे.
• जाती (Species): हा वर्गीकरणाचा सर्वात लहान आणि मूलभूत घटक आहे. एकाच जातीचे सजीव एकमेकांसोबत नैसर्गिकरित्या प्रजनन करून सुपीक संतती निर्माण करू शकतात. वैज्ञानिक नावातील दुसरा शब्द जाती दर्शवतो. उदा. मानवाच्या वैज्ञानिक नावातील 'सेपियन्स' (sapiens) ही जाती आहे.

या वर्गीकरणामुळे प्रत्येक सजीवाला एक अद्वितीय वैज्ञानिक नाव (उदा. मानवासाठी Homo sapiens) मिळते, ज्यामुळे जगभरातील शास्त्रज्ञांना त्यांच्याबद्दल अचूकपणे संवाद साधणे शक्य होते.